در سال‌های اخیر، نقد ادبی در کانون توجه دانشجویان و علاقه‌مندان ادبیات بوده است. هم انجمن‌ها و کانون‌های ادبی که جلساتی به منظور بررسی آثار ادبی برگزار می‌کنند و هم پژوهشگران دانشگاهی، توجه وافری به نقد از خود نشان داده‌اند.
مبالغه نیست که بگوییم هر هفته ده‌ها جلسۀ نقد رمان و مجموعه داستان و شعر و فیلم در بسیاری از دانشگاه‌ها و شهرهای کشور ما برگزار می‌شود. نگاهی گذرا به مقالات نشریات دانشگاهی در رشته‌های ادبیات نشان می‌دهد که اکثر مقالات منتشر شده در آنها به حوزۀ نقد ادبی مربوط می‌شوند، همچنان که بسیاری از دانشجویان مایل‌اند آثار کهن را هم براساس نظریه‌های نقادانه بررسی کنند. به موازات این تحولات، نوشتن مقالات کوتاه نقادانه در مطبوعات ما به یک روال تبدیل شده، به گونه‌ای که ستون ثابتی در روزنامه‌ها و بخش ثابتی از مجله‌ها به بررسی آثار ادبی اختصاص یافته است.
در عین حال هنوز در کشور ما معمولاً معنای درست و دقیقی از نقد مستفاد نمی‌شود و دست‌اندرکاران فعالیت‌های ادبی غالباً بین مرور و معرفی، تحلیل و نقد تمایز نمی‌گذارند و هر نوع نوشتاری را که نویسنده در آن نظری راجع به متنی ادبی اظهار کرده باشد، به غلط مصداق نقد می‌پندارند.
فقط از راه شناساندن نظریه‌های علمی نقد ادبی و نحوه کاربرد عملی آنهاست که می‌توان به این برداشت‌ها و توقعات نادرست پایان داد.
کتاب «نظریه و نقد ادبی؛ درسنامه‌ای میان‌رشته‌ای» مجموعه‌ای از پرکاربردترین نظریه‌های نقادانه را به پژوهشگران این حوزه می‌شناساند. این نظریه‌ها شامل فرمالیسم (نقد نو)، روانکاوی، ساختارگرایی، روایت‌شناسی، نقد اسطوره‌ای-کهن‌الگویی، تاریخ‌گرایی نوین و نقد لاکانی است.
هر فصل این کتاب با «ملاحظاتی کلی» درباره یک نظریه آغاز می‌شود که هدف اصلی‌اش ایجاد زمینه مناسب برای ورود به بحث‌های نظری است. در بخش بعدی شالوده‌های هر نظریه به تفصیل معرفی شده‌اند و بعد قسمت دیگری با عنوان «چند نکته در حاشیه» قرار دارد که شامل نکات مرتبط اما بسط داده‌نشده‌ای است که برای مزید اطلاعات خواننده گنجانده شده‌اند.
از آنجا که این کتاب علاوه بر معرفی نظریه‌های نقادانه می‌کوشد تا شیوه انجام دادن نقد ادبی براساس آن نظریه‌ها را نیز به خواننده بشناساند، بخش بعدی شامل توضیحاتی درباره روش کاربرد نظریه است. سپس در بخش «پرسش‌هایی که منتقدان پیرو آن نظریه می‌خواهند پاسخ دهند» مجموعه‌ای از سؤالاتی که می‌توانند راهگشای نقد متون ادبی با آن رویکرد خاص باشند به خواننده پیشنهاد شده است.
آخرین بخش هر فصل دربرگیرنده مجموعه‌ای از پرکاربردترین اصطلاحات نظریه معرفی‌شده در همان فصل است. همان‌گونه که در مباحث کتاب توضیح داده شده است میزان تسلط هر منتقد بر نظریه را از جمله با کاربرد صحیحِ اصطلاحات علمی نظریه‌ها می‌توان سنجید. این اصطلاحات در کتاب توضیح داده شده‌اند و خواننده می‌تواند در صورت لزوم با مراجعه مجدد به بخش‌های مربوط و همچنین با استفاده از نمایه جداگانه هر مجلد، آنها را مرور کند.
فرمالیسم، روانکاوی، ساختارگرایی و روایت‌شناسی، نقد اسطوره‌ای ـ کهن‌الگویی، تاریخ‌گرایی نوین و نقد لاکانی عنوان بخش‌های این کتاب است.
انتشارات مروارید اخیرا این کتاب را در 503 صفحه و با قیمت 370 هزار تومان عرضه کرده است.
