داریوش ذوالفقاری در گفت‌وگو با میراث آریا، در آستانه روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی به بررسی ابعاد مختلف «دفاع» در شاهنامه فردوسی پرداخت و با اشاره به اینکه شاهنامه تنها یک اثر حماسی نیست، بلکه فرهنگ‌نامه‌ای برای شناخت روح ایرانی است، گفت: فردوسی دفاع را نه فقط در میدان‌های جنگ، بلکه در لایه‌های مختلف اخلاقی، فرهنگی، زبانی، دینی و حتی عاشقانه به تصویر کشیده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، دفاع از سرزمین را مهم‌ترین بُعد حماسه شاهنامه دانست و افزود: نبردهای رستم، گودرز، کیخسرو و دیگر پهلوانان، تجلی پاسداری از ایران‌زمین است که در هم‌آمیختگی اسطوره و تاریخ، الگویی جاودان برای میهن‌دوستی ارائه می‌دهد.
او همچنین به جنبه‌های اخلاقی و فرهنگی دفاع در شاهنامه اشاره و خاطرنشان کرد: شخصیت‌هایی مانند سیاوش که در راه دفاع از شرافت و حیثیت خود جان می‌سپارند، اوج ایستادگی اخلاقی را به نمایش می‌گذارند.
این پژوهشگر، زبان فارسی را یکی از مهم‌ترین مصادیق مقاومت فرهنگی دانست و گفت: خود فردوسی با سرودن شاهنامه، در برابر فراموشی زبان پارسی ایستاد و این یکی از ماندگارترین جلوه‌های دفاع فرهنگی در تاریخ ایران است.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و باستان شناسی به نبرد نمادین رستم و اسفندیار اشاره کرد و آن را مصاف عقل و تعصب، و وجدان و اطاعت کور دانست و افزود: شاهنامه دفاع از دین را هم در پیوند با راستی، دانایی و اخلاق می‌بیند؛ نه در قالب تعصبات فرقه‌ای.
ذوالفقاری، عشق را نیز یکی از جلوه‌های دفاع در شاهنامه دانست و تصریح کرد: داستان‌هایی چون زال و رودابه یا بیژن و منیژه، نشان می‌دهند که عشق در شاهنامه نیرویی دفاعی در برابر کینه و سیاست است؛ نیرویی که بر پایه فضیلت و هنر بنا شده است.
او در پایان، با تأکید بر اهمیت بازخوانی شاهنامه در دنیای امروز، اظهار کرد: در دورانی که میراث دفاع مقدس جایگاه تازه‌ای در مطالعات فرهنگی یافته، بازگشت به شاهنامه می‌تواند درک عمیق‌تری از مفهوم ایستادگی و دفاع در تاریخ و فرهنگ ایران فراهم کند.
