نکته قابل توجه در مورد این فیلم آن است که تنها به روایت زندگی یک قهرمان نظامی نمی‌پردازد، بلکه به واسطه استناد به منابع معتبر، به بازنمایی تقابل‌های درونی و بین‌نهادی در ساختار دفاعی کشور نیز می‌پردازد
فرارسیدن سالگرد شهادت سپهبد شهید علی صیاد شیرازی، فرصت مناسبی است تا نگاهی دوباره به فیلم سینمایی «صیاد» به کارگردانی جواد افشار داشته باشیم؛ اثری در ژانر سیاسی-تاریخی که کوشیده است با نگاهی مستند و دراماتیک، یکی از مقاطع حساس تاریخ معاصر ایران را به تصویر بکشد.
پیش‌تر در گزارش‌های ایبنا و هم‌زمان با برگزاری جشنواره فیلم فجر، به کتاب‌هایی که منبع اقتباس این فیلم بوده‌اند، به‌صورت فهرست‌وار اشاره شده بود. در میان این منابع، دو اثر «در کمین گل سرخ» نوشته محسن مؤمنی شریف و «افلاکیان زمین» به قلم محمدحسین عباسی ولدی از مهم‌ترین آثار مکتوبی هستند که در شکل‌گیری روایت فیلم تأثیر بسزایی داشته‌اند.
کتاب «در کمین گل سرخ» زندگی‌نامه داستانی شهید صیاد شیرازی است که با نثری روایت‌محور، به بررسی ابعاد مختلف زندگی این فرمانده برجسته از دوران پیش از انقلاب تا حضور مؤثر در کردستان و سال‌های دفاع مقدس می‌پردازد. این اثر، مورد توجه ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار گرفته است.
از سوی دیگر، کتاب «افلاکیان زمین» که دفتر دهم از مجموعه‌ای به همین نام است، شامل یادداشت‌ها و روایت‌هایی از زندگی شهید صیاد شیرازی است که در سه بخش مجزا تنظیم شده و تصویری مستند از ابعاد شخصیتی و عملکرد حرفه‌ای ایشان ارائه می‌دهد.
فیلم‌نامه «صیاد» حاصل پژوهش‌های دقیق حسین تراب‌نژاد است؛ پژوهش‌هایی که با تکیه بر منابع مکتوب و شفاهی از جمله کتاب‌های «در کمین گل سرخ»، «افلاکیان زمین»، «تاریخ تحلیلی ایران و عراق» و «نبرد طریق‌القدس» و نیز اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی و مجموعه آثار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس نوشته شده است. این منابع به نویسنده فیلم‌نامه امکان داده‌اند تا با جزئیاتی مستند، فضای سیاسی و نظامی اوایل دهه ۶۰ را بازسازی کند و شخصیت شهید صیاد شیرازی را نه‌فقط به‌عنوان یک فرمانده نظامی، بلکه به‌عنوان فردی با دغدغه‌های عمیق اخلاقی، دینی و ملی به تصویر بکشد.
از منظر ساختاری، فیلم سعی دارد میان واقعیت‌های تاریخی و نیازهای دراماتیک سینما تعادلی برقرار کند. جواد افشار، کارگردان اثر که پیش‌تر با آثار امنیتی چون «گاندو» شناخته شده بود، در «صیاد» به سراغ روایتی مستندتر رفته و بار مسئولیت سنگین‌تری را بر دوش کشیده است. شخصیت‌پردازی در این فیلم، به‌ویژه در مورد شخصیت اصلی، تلاش دارد لایه‌های پیچیده و چندوجهی شخصیت شهید صیاد را بازتاب دهد، اگرچه در برخی لحظات، گرفتار کلیشه‌های رایج در سینمای دفاع مقدس می‌شود.
نکته قابل توجه در مورد این فیلم آن است که تنها به روایت زندگی یک قهرمان نظامی نمی‌پردازد، بلکه به واسطه استناد به منابع معتبر، به بازنمایی تقابل‌های درونی و بین‌نهادی در ساختار دفاعی کشور نیز می‌پردازد؛ از اختلاف‌نظرها میان ارتش و سپاه گرفته تا چالش‌های موجود در هماهنگی عملیات‌های پیچیده در اوج تهدیدهای دشمن بعثی.
فیلم «صیاد» با انتخاب بازه زمانی حساس خرداد ۵۹ تا آذر ۶۰، نقطه‌ای بحرانی از تاریخ معاصر ایران را هدف قرار داده و روایتی را عرضه می‌کند که برای درک تحولات نظامی و سیاسی آن دوران اهمیت بسیاری دارد.
در مجموع، «صیاد» تلاشی درخور توجه برای بازآفرینی یکی از دوره‌های سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر ایران است. اگرچه از نظر زیبایی‌شناسی سینمایی در برخی بخش‌ها جای ارتقا دارد، اما از منظر محتوایی و تاریخی اثری ارزشمند و قابل‌تأمل است؛ فیلمی که می‌تواند آغازی باشد بر شکل‌گیری آثاری دقیق‌تر و پرجزئیات‌تر در حوزه بازخوانی تاریخ دفاع مقدس و نقش‌آفرینی چهره‌های ماندگار آن.
