همایش خلیج فارس و تلاقی تبارها رونمایی و گفتاری درباره پروژه باد سیاه از سری نشست های پانزدهمین جشنواره فرهنگی هنری خلیج فارس چهارشنبه 3 اردیبهشت ماه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان، مرتضی نیک‌نهاد سخنران پروژه باد سیاه به تاریخ برده‌داری در ایران و به ویژه استان هرمزگان اشاره کرد و گفت: هرمزگان نسبت به سایر استان‌های همجوار اعم از کرمان، بوشهر و خوزستان و… در رابطه با آرشیو اسناد تاریخی عملکرد ضعیف تری داشته و همین موضوع باعث شد تا اسنادی از تاریخ برده‌داری در دست نداشته باشیم، علاوه بر آن اسناد کتابخانه های ملی هم نتوانست به پروژه باد سیاه کمک کند.
نیک‌نهاد به اسناد و قراردادهای مربوط به مبادله برده‌ها اشاره می‌کند و نمونه‌هایی از این اسناد را به نمایش می‌گذارد.
سخنران پروژه باد سیاه؛ گزارشی از یک خبرنگار آلمانی در سال 1964 را نقل می‌کند که این خبرنگار با سفر به خاورمیانه و ورود به جزیره هرمز به بررسی وضعیت برده‌داری در خاورمیانه پرداخته و به زندگی افراد برده در این مناطق اشاره می کند.
ایشان همچنین به وضعیت بندرعباس و جزیره هرمز در گذشته و حال می‌پردازد و از تجربیات خود در مصاحبه با افرادی که از عربستان به ایران مهاجرت کرده‌اند، صحبت می‌کند و در نهایت، او به منابع و کتاب‌هایی که در این زمینه مطالعه کرده، اشاره می کند و می گوید که این موضوع نیاز به توجه و پژوهش بیشتری دارد.
نیک‌نهاد به معرفی و توصیه چند کتاب مرتبط با تاریخ برده‌داری و زندگی سیاه‌پوستان در ایران می‌پردازد. این کتاب‌ها شامل: «جنبش بردگان زنگی در جنوب» نوشته علی نقی منزوی است و این کتاب برایم الهام‌بخش بوده و به بررسی دوره برده‌داری می‌پردازد.
«شورش بردگان» به نویسندگی زنده یاد حسن فرامرزی است که جزو مهمترین کتاب‌ها تلقی می شود که به شورش بردگان در اهواز اشاره دارد.
«خلیج فارس از دیرباز» به نویسندگی استاد احمد اقتداری به عنوان منبع مهمی است که اطلاعات مفیدی را درباره تاریخ این منطقه ارائه می‌دهد.
«سرگذشت بردگی و آزادی بردگان در ایران» به نویسندگی دکتر بهناز میرزایی شامل آمار و جزئیات مرتبط با تعداد برده‌ها و ورودی‌های مختلف آن‌ها به منطقه است و این کتاب به دلیل دقت و جزئیاتش می‌تواند برای علاقمندان به این موضوع بسیار مفید باشد.
نیک‌نهاد به اسناد تاریخی کتابخانه ملی قطر اشاره کرد و گفت: این اسناد تاریخی مهمی از سال‌های ۱۹۲۸ تا ۱۹۳۳ است که شامل مکاتبات رسمی و پیش‌نویس‌هایی درباره ممنوعیت برده‌داری در سراسر جهان و مذاکرات بین دولت‌ها است.
سخنران پروژه باد سیاه به خانواده‌های سرشناس در بندرعباس اشاره کرد که در آن دوران سیاه‌پوستان به عنوان خدمتکار در منازل آن‌ها کار می‌کردند و جامعه سیاه‌پوستان در هرمزگان معمولاً مورد احترام اربابان خود بودند و این تصویر عمومی که در مورد برده‌داری وجود دارد، ممکن است نادرست باشد.
سخنران پروژه باد سیاه به گفتگویی با خانم بلقیس و پسرش سالم جزایری که به عنوان یک سیاه پوست بودند، اشاره کرده و به شخصیت آمنه، زنی که به عنوان تنها زن برده وارد بندر چارک شده، می‌پردازد. آمنه به عنوان یک آشپز کار می‌کرده و جامعه او را به دلیل لکنت زبانش نادیده می‌گرفتند. او تلاش کرده تا به زبان عربی مسلط شود و خواهرش هنوز به همان زبان صحبت می‌کند.
در بخش دیگری از مطالب به تاریخچه ورود بردگان به ایران اشاره شد، به ویژه تعداد ۱۱۷ کشتی که حامل ۱۲۷ برده بودند و در جزیره کیش تخلیه شدند و سیاه‌پوستان به کارهایی مانند کشاورزی و صید مروارید مشغول بودند.
نیک‌نهاد همچنین به خانواده آزادی در بندرعباس اشاره می‌کند که از خانواده‌های سیاه‌پوست هستند و نام خانوادگی آن‌ها به دلیل آزادی از بردگی تغییر کرده است. در سال 1307 حکومت مرکزی به برده‌ها اجازه داد تا نام خانوادگی انتخاب کنند و یکی از نام‌ها آزادی بود.
در این نشست به پروژه‌های تحقیقاتی درباره تبارشناسی و ادغام فرهنگی در هرمزگان اشاره می‌شود.
وی در ادامه با محمد المرزوقی به عنوان یک سیاه‌پوست و ارتباطش با خانواده‌اش اشاره کرد. در نهایت، این مطالب اهمیت شناخت ریشه‌ها و تاریخچه فرهنگی را نشان می‌دهد و بر هویت فردی تأثیر می‌گذارد.
سخنران پروژه باد سیاه گفت: آقای دانشمند تمایل نداشتند برخی از خاطرات شان را در ارتباط با دوران برده‌داری و سیاه‌پوستان ضبط کنند و به احترام آن‌ها، صحبت‌های خود را به صورت خصوصی مطرح کردند. این خاطرات شامل داستان‌ها و نکات آموزنده‌ای است که می‌تواند برای دیگران نیز مفید باشد.
وی در ادامه سخنان خود به محله خاموشان اشاره کرد و گفت: محله خاموشان نام محله ای بود که افراد سیاه پوست در آن زندگی می کردند که در آن دوران حکومت مرکزی برای جلوگیری از تشکیل گروه‌های شورشی، به افراد سیاه پوست حق صحبت کردن با صدای بلند را نداد به همین علت این محله به تدریج شناخته شد.
مرتضی نیک‌نهاد به مصاحبه با خانواده افراد سیاه‌پوست اشاره می‌کند که از عربستان به بندر چارک آمده بودند. این خانواده‌ها تجربیات و داستان‌های خود را درباره مهاجرت و زندگی در ایران بیان کردند. یکی از مصاحبه‌شوندگان، خانم المرزوقی، به تاریخچه ورود برده‌ها به بندر چارک اشاره می‌کند و اطلاعاتی درباره ریشه‌های تاریخی سیاه‌پوستان ارائه می‌دهد.
وی به تحقیقات خود در مورد تاریخ و فرهنگ سیاه‌پوستان و مهاجرت‌های آن‌ها به مناطق مختلف اشاره کرد او به این نتیجه می‌رسد که اجداد افراد سیاه‌پوست احتمالاً از آفریقا به دلیل جنگ‌ها و شرایط سیاسی به سواحل ایران مهاجرت کرده‌اند. در نهایت، داستان‌هایی از زندگی افراد مختلف و تجربیات آن‌ها در این زمینه بیان می‌شود که نشان‌دهنده تنوع و پیچیدگی تاریخ سیاه‌پوستان در این منطقه است.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به بررسی وضعیت جامعه سیاه‌پوستان در هرمزگان و به ویژه جزیره لاوان می‌پردازد. در این نشست اشاره می‌شود که اغلب سیاه‌پوستان به امارات مهاجرت کرده و در محله‌های خاصی زندگی می‌کنند.
نیک‌نهاد به عکاسی از جامعه سیاه پوست و ثبت تاریخچه آن‌ها پرداخته و به مشکلاتی که این افراد به خاطر رنگ پوست خود با آن مواجه هستند، اشاره می‌کند.
۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ ۱۱:۰۸
روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان |
