یک قطعه خطی شکننده قرن سیزدهم، که به عنوان صحافی بایگانی قرن شانزدهمی در جلوی دید پنهان شده بود، در کمبریج کشف شد و نشان داد که حاوی داستان‌های نادر قرون وسطایی از مرلین و شاه آرتور است.
این نسخه خطی که برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ در کتابخانه دانشگاه کمبریج کشف شد، اکنون به عنوان بخشی از Suite Vulgate du Merlin، دنباله فرانسوی زبان افسانه شاه آرتور شناخته شده است. این داستان بخشی از چرخه لنسلوت-گریل بود، پرفروش‌ترین کتاب قرون وسطایی، اما اکنون تعداد کمی باقی مانده است.
کمتر از ۴۰ نسخه خطی از Suite Vulgate du Merlin باقی مانده است که هر یک منحصر‌به‌فرد است، زیرا به صورت جداگانه توسط کاتبان قرون وسطی نوشته شده‌اند. این آخرین کشف بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۳۱۵ نوشته شده است.
این نسخه خطی پس از بازیافت و تغییر کاربری در دهه ۱۵۰۰ به عنوان جلدی برای ثبت اموال از هانتینگفیلد مانور در سافولک، متعلق به خانواده Vanneck از هونینگهام، قرن‌ها زنده مانده بود.
این بدان معناست که این کشف قابل توجه تا شده، پاره شده و حتی در صحافی کتاب دوخته شده است – دسترسی به آن، خواندن یا تأیید منشأ آن را برای کارشناسان کمبریج تقریبا غیرممکن می‌کند.
آنچه پس از این کشف انجام شد، یک پروژه مشارکتی پیشگامانه بود که کار آزمایشگاه تصویربرداری میراث فرهنگی کتابخانه دانشگاه (CHIL) را به نمایش گذاشت و دانش تاریخی را با تکنیک‌های دیجیتالی پیشرفته ترکیب کرد تا اسرار دیرینه نسخه خطی را باز کند – بدون آسیب رساندن به سند منحصر‌به‌فرد.
دکتر ایرن فابری تهرانچی، متخصص فرانسوی مجموعه‌ها و رابط دانشگاهی در کتابخانه دانشگاه کمبریج، از جمله کسانی بود که برای اولین بار به اهمیت این یافته پی برد.
از آنجایی که هر نسخه خطی آن دوره با دست کپی شده است، به این معنی است که هر یک متمایز است و منعکس کننده تغییرات معرفی شده توسط کاتبان قرون وسطی است.
اعتقاد بر این است که این کتاب متعلق به نسخه کوتاه Vulgate Merlin است، و اشتباهات کوچک – مانند استفاده اشتباه از نام “دوریلاس” به جای “دودالیس” – به دکتر فابری تهرانچی و همکارش ناتالی کوبل (ENS پاریس) کمک می‌کند تا نسب آن را در میان نسخه‌های خطی بازمانده ردیابی کنند.
پوشش بیرونی سمت راست، که در شرایط استاندارد با چشم غیرمسلح عکس‌برداری شده است، فرسودگی و پارگی را نشان می‌دهد که در طول قرن‌ها ادامه داشته است، از جمله نواری از متن محو شده در وسط، مچاله‌شده و اشک.
نحوه اجرای دقیق این نسخه خطی با حروف اول تزیین شده به رنگ قرمز و آبی، سرنخ‌های بیشتری از منشا آن به دست می‌دهد و کمک می‌کند نشان دهد که بین پایان قرن سیزدهم و آغاز قرن چهاردهم تولید شده است.
متن به زبان فرانسوی قدیم، زبان دربار و اشراف در انگلستان در قرون وسطی پس از فتح نورمن نوشته شده است و این قطعه خاص متعلق به ژانر عاشقانه‌های آرتوری است که برای مخاطبان نجیب از جمله زنان در نظر گرفته شده است.
این قطعه دو قسمت کلیدی از پایان Suite Vulgate du Merlin را روایت می‌کند. بخش اول پیروزی مسیحیان در برابر ساکسون‌ها در نبرد کامبنیک را بازگو می‌کند. در مورد نبرد گوواین (با شمشیر اکسکالیبور، اسب گرینگالت و قدرت‌های ماوراء طبیعی‌اش)، برادرانش و پدرش، شاه لوث، علیه پادشاهان ساکسون دودالیس، مویداس، اوریانس و براندالوس می‌گوید.
قسمت دوم صحنه دربارتری را ارائه می‌کند که در جشن عروج مریم باکره اتفاق می‌افتد، با حضور مرلین در دربار آرتور در لباس یک نوازنده چنگ – لحظه‌ای که توانایی‌های جادویی و اهمیت او را به عنوان مشاور پادشاه برجسته می‌کند.
