شب دهم و مختارنامه دو اثر شاخص در تاریخ تلویزیون هستند، اما دومی خیلی بیشتر از اولی مطرح شده، در حالی که از جهات مختلف نمی‌تواند نماینده یک اثر تاریخی باکیفیت باشد، اینجا نشان می‌دهیم که اتفاقا چرا «مختارنامه» ضعیف و «شب دهم» سریال بسیار بهتری است.
چند دلیل برای این که «مختارنامه» ضعیف است
اوایل دهه ۸۰ سرانجام مسئولان تلویزیون به داود میرباقری برای ساخت مختارنامه چراغ‌سبز نشان دادند. میرباقری به شکلی هوشمندانه مختار ثقفی را به عنوان قهرمان محوری اثرش انتخاب کرد؛ قهرمانی که به خون‌خواهی امام‌حسین (ع) و یارانش برمی‌خیزد. با تمام سایه روشن‌هایی که در روایت‌های تاریخ درباره مختار ثقفی و قیامش به چشم می‌خورد، این شخصیت مطلوب و محبوب اغلب شیعیان است. انتقام مختار هسته دراماتیک سریال میرباقری را شکل می‌دهد.
شخصیت‌پردازی ضعیف
اگر تمرکز سریال امام علی (ع) بیشتر روی شخصیت‌پردازی بود، مختارنامه عمده توجه خود را معطوف حماسهپردازی میکند؛ رویکردی که باعث می‌شود شخصیتها عمق نداشته‌باشند و نتوانند مانند شخصیتهای اصلی سریال امام علی همذاتپنداری تمام و کمال تماشاگر را جلب‌کنند. همچنین، برخی اشتباهات تاریخی در روایت ماجرا، موجب انتقاداتی به این مجموعه شد.
استفاده از مثل‌های ایرانی در یک داستان غیر ایرانی
استفاده از ضربالمثلهای فارسی در دیالوگها، یکی دیگر از مواردی است که در زمان پخش اولیه سریال به آن خرده گرفته‌شد.
دوبلاژی که مطابق انتظارات نبود
در مجموع، در حدود ۷۰ نفر از شخصیتهای مختارنامه دوبله شدند که بهگفته مدیر دوبلاژ اثر، حمیدرضا آشتیانیپور، مختار تنها نقشی بود که کارگردان با دوبله آن موافقت نکرد. اما سایر کاراکترهایی که صدای گوینده بر روی آن‌ها نشست هم در حد و اندازهای نبود که بیننده را راضی کند و شاید بهتر بود که مثل فریبرز عرب‌نیا از صدای خود بازیر استفاده شود.
خسته شدیم
مختارنامه از پرتکرارترین سریالهای تاریخ تلویزیون است که پخش آن به مناسبهای مختلف از سر گرفته می‌شود؛ موضوعی که هر بار انتقاداتی را متوجه صداوسیما میکند و دستمایهای برای شوخیهای کاربران در فضای مجازی فراهم میسازد.
چند دلیل برای این که «شب دهم» ماندگار است
«شب دهم» سریالی به نویسندگی و کارگردانی حسن فتحی است که در سال ۱۳۸۰ ساخته شد و در نوروز ۱۳۸۱ به دلیل تقارن نوروز با ایام محرم از شبکه‌ی یک سیما پخش شد. روز‌های پایانی حکومت رضاشاه بر ایران، و خاندان پهلوی که با برگزاری مراسم تعزیه مخالف است، فضای اصلی سریال را تشکیل می‌دهند.
مخالفتی با یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین مراسم‌های مذهبی در ایران که ریشه در فرهنگ و تاریخ دارد و شاخه‌ای بسیار موفق و درست از شاهنامه‌خوانی است که تلفیقش با یک موضوع مهم مذهبی، چون واقعه‌ی عاشورا، سبب شده تا یکی از محبوب‌ترین هنرهای نمایشی در این سرزمین از دیرباز باشد.
تیم حرفه‌ای
عوامل شب دهم همه حرفه‌ای و با سابقه هستند که نمی‌توان از تک تک آن‌ها نام برد. اما اگر قرار باشد از چند تن از آن‌ها نام ببرم بگذارید با تیتراژ آغازین این سریال باشد. در عنوان‌بندی آغاز سریال، از همان ابتدا، نمایش نمادهای ریشه‌دار در مذهب و سنت ایرانی چشم‌نوازی می‌کرد
یک روایت عامه‌پسند و دلنشین
«شب دهم»مجموعه‌ای از ترکیب همه الگو‌های جذاب روایت عامه‌پسند برای یک سریال بود؛ موضوع مذهبی، قهرمان لوطی‌مسلک، عشق ناممکن، دولتی‌های خبیث، مأموران فاسد و رفاقت‌های مردانه. این روایت در بستر مجموعه‌ای از شمایل‌های چرخه سینمای جاهلی مانند زنان با روبنده و زنان کلاه‌به‌سر، مردان شاپو به سر سبیل به‌صورتی که تکیه‌کلام‌های با مزه می‌گویند و مرامشان صفا و مسکلشان وفا.
موسیقی ماندگار
موسیقی سریال یکی از پررنگ‌ترین شاخصه‌های آن است. تجربه ثابت کرده موسیقی و به‌خصوص تیتراژ پایانی یک سریال اگر موفق باشد عامل ماندگاری آن سریال در ذهن مخاطب می‌شود. تیتراژ پایانی شب دهم هم سه رکن داشت. آهنگ‌سازی فردین خلعتبری، شعر افشین یداللهی و آواز علیرضا قربانی.
برگ برنده‌ای به نام کتایون
حسین یاری هم با بازی در نقش حیدر خوشمرام به چهره‌ای محبوب تبدیل شد، اما بدون شک برگ برنده همه بازیگران سریال در سال ۸۰ از آستین کتایون ریاحی رو شد. او در سال ۸۰ با این سریال و فیلم «شام آخر» فریدون جیرانی همه نگاه‌ها را به سوی خودش معطوف کرد؛ بازیگر فراموش‌شده‌ای که از کنار دو نقش استثنایی به مرکز توجه مردم و اهالی سینما بازگشت.
