در آستانه روز ملی خلیج فارس (دهم اردیبهشت‌ماه) درباره وضعیت بندر باستانی سیراف گفت:‌ شهر باستانی و بسیار ارزشمند «سیراف» در بدترین شرایط حفاظتی و نگهداری به سر می‌برد. ساخت و سازهای غیرمجاز گسترده در عرصه و حریم درجه یک بناهای تاریخی و ملی شهر «سیراف» آیندۀ تاریکی را برای نگینِ شهرهای جنوبی ایران رقم زده است. دست‌اَندازی به بناهای ملی در بندر باستانی «سیراف» بیداد می‌کند و باید هرچه زودتر به داد آن رسید.

او در اهمیت تاریخی این شهر بندری بیان کرد:‌ «سیراف» نامی پرآوازه در جهان باستان است. نامی به بلندای تاریخ ایران‌زمین. این بندر باستانی و تجاری یگانه و زیبا از اهمیت راهبردی بالایی در تاریخ دریانوردی ایران برخوردار است و در دوران اسلامی نیز زیست خود را دنبال کرده و تا چندین سَده پس از فروپاشی ساسانیان، رونق ویژه‌ای داشته و شکوفا بوده است. با این همه، امروزه «سیراف» غریب و تنها در گوشه‌ای روزگار را با سختی سپری می‌کند و در بدترین شرایط حفاظتی و نگهداری به سر می‌برد. بناهای تاریخی و ملی این شهر باستانی و پرآوازه، مورد دست‌اندازی‌های گستردۀ مردم منطقه، جای گرفته و ساخت‌وسازهای افسارگسیخته تیشه به ریشه‌اش زده و آن را به نابودی کشانده است.

این فعال میراث فرهنگی افزود:‌ دریای زیبای شهر باستانی «سیراف» که باید سبب ماندگاری گردشگران و توسعۀ پایدار گردشگری باشد به جایگاهی برای زباله‌های شهری مردم منطقه و مسافران و بازدیدکنندگان تبدیل شده و ساحل آن، صحنۀ زشت و زننده‌ای را به نمایش گذاشته است. امروزه از هر سو و هر زاویه‌ای که به شهر تاریخی «سیراف» می‌نگرید، جز زباله و نازیبایی و ساخت‌وسازهای بی‌رویه و غیرمنطقی و بدون دوراندیشی و دست‌اندازی‌های فراوان به عرصه و حریم بناهای ملی و تاریخی چیزی نمی‌بینید.

آریا گفت: آنچه مایۀ افسوس و شگفتی و آزاردهنده بوده، دست‌اندازی‌های گسترده به عرصه و حریم بناهای تاریخی و ملی شهر باستانی «سیراف» است. از آغاز ورود به شهر و در سمت راست خیابان با مجموعه خانه‌های اَعیانی مربوط به اوایل و میانۀ دورۀ اسلامی رو به رو می‌شویم که با شمارۀ ۲۳۳۲۷ در تاریخ ۱۸ شهریورماه ۱۳۸۷خورشیدی به ثبت ملی رسیده است. با این همه، در عَرصه و حریم آن ساخت‌وسازهای گسترده‌ای از گذشته اَنجام شده و همچنان نیز در حال انجام است که برپایۀ قانون‌های میراث فرهنگی و مادۀ ۵۶۰ قانون تعزیرات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ خورشیدی تخلف بوده و جرم به شمار می‌آید.

او اضافه کرد:‌ پس از مجموعه خانه‌های اَعیانی تاریخی بسیار ارزشمند، به یک بنای کم‌مانندی برخورد می‌کنیم که امروزه آن را با نام «مسجد جامع سیراف» می‌شناسیم. این بنای تاریخی بی‌همتا در اصل روی ویرانه‌های یک دژ ساسانی ساخته شده است و در سده‌های دوم و سوم هجری قمری به مسجد تغییر کاربری داده است که با شمارۀ ۶۵۰۳ در تاریخ ۷ مهرماه ۱۳۸۱ خورشیدی به ثبت ملی رسیده است. در سمت چپ و در حریم درجه یک و ممنوعۀ آن، یک مدرسه که در سال ۱۳۹۹ خورشیدی ساخت آن به پایان رسیده، برپا شده و حریم یادگار ملی را خدشه‌دار کرده و شکسته است. در سمت راست مسجد جامع سیراف نیز ساخت‌وسازهایی در حال اَنجام و کامل شدن است که در حریم درجه یک و چسبیده به عرصۀ بنای تاریخی آن است که تخلف به شمار می‌آید و باید از دنبالۀ آن پیشگیری کرد.

این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: اَنبوه زباله و آهن‌آلات ساختمانی در پیرامون بنای مسجد جامع سیراف، چهرۀ زشت و نازیبا و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته است که نشان از نبود درک و مسؤولیت‌پذیری در میان مسؤولان فرهنگی شهر دارد. از سویی، رویش انبوه گیاهان، درختچه‌ها و خار و خاشاک در درون بنای مسجد جامع سیراف، آن را به یک ویرانه‌ شبیه کرده و دنبالۀ این روند بی‌گمان آسیب‌های جدی برجای خواهد گذاشت.

این پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: آنچه مایۀ شگفتی و درخُور نگرش است، تجاوز به حریم درجه یک پایگاه میراث فرهنگی بندر تاریخی سیراف است. داستان به این گونه است که از دو سال پیش، دو بنا در حریم درجه یک و چسبیده به دیوار پایگاه میراث فرهنگی بندر تاریخی سیراف ساخته شده و حریم پایگاه ملی میراث فرهنگی را خدشه‌دار کرده است و به گفتۀ مسؤولان پایگاه میراث فرهنگی سیراف با پیگیری‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی و طرح شکایت پس از دو سال به هیچ نتیجه‌ای نرسیده و دست از کار کشیده‌اند.

او با اشاره به‌ تخلف‌های گسترده و آشکار در شهر باستانی «سیراف» با وجود قانون‌های شفاف و روشن میراث فرهنگی، اظهار کرد: شهر کنونی سیراف در دو سه دهۀ گذشته و با زیر پا گذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی ساخته شده و شکل گرفته و همچنان با تخلف در حال پیشرفت روزاَفزون و اَفسارگسیخته و در حریم درجه یک و ممنوعۀ بناهای تاریخی شهر است و نما و چشم‌اَنداز زیبای شهر باستانی و کهن «سیراف» به همراه بناهای تاریخی و تکرارناپذیری که یادگار گذشتگان و همچون امانتی در نزد ما است، رو به نابودی می‌رود و در آینده‌ای نه چندان دور از صحنۀ روزگار و صفحۀ تاریخ پاک خواهد شد. باید دانست با نگرش به هوای بسیار گرم شهر سیراف و تغییر آب و هوا و اِقلیم در ایران که شتاب زیادی گرفته است، تنها پیشۀ گردشگری و هویت فرهنگی شهر و بناهای تاریخی شهر سیراف است که می‌تواند برای مردم منطقه سودمند و کارآفرین باشد، اما زیاده‌خواهی و نابخردی، سبب نابودی و خالی از سکنه شدن شهر در آینده‌ای نه چندان دور خواهد شد.

این کنشگر میراث فرهنگی در ادامه به وضعیت دستکندهای شهر باستانی «سیراف» در درۀ «لیر» اشاره کرد و گفت: وضعیت در دامان و دل کوه بهتر از بناهای تاریخی درون شهر نیست. سازه‌های دستکند آبراهه‌ها و گوردخمه‌های ساسانی و سنگ‌گورهای دوران اسلامی همگی به حال خود رها شده و در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می‌برند. درون سازه‌های دستکند آبراهه‌ها و گورهای اسلامی انبوهی از گیاهان و خار و خاشاک روییده است. بخش‌هایی از سازه‌های دستکند در بالای کوه بر اثر گذشت زمان و رسیدگی نکردن و نبود مرمت در حال نابودی بوده و تکه تکه شده است. مسافران و بازدیدکنندگان در نوروز امسال بدون راهنما و نگهبان و با خیال آسوده روی سازه‌های دستکند و آثار تاریخی در درۀ «لیر» راه می‌رفتند و عکس‌های یادگاری می‌گرفتند. هر کس به هر سویی که دوست داشت و خارج از مسیر تعریف شده، برای خود بر روی آثار دستکند راه می‌رفت، بی‌آن‌که اِحساس خطر کند، ‌ درحالی‌که اِمکان ریزش بخش‌هایی از کوه یا پرت شدن اَفراد به درون دره با درصد بسیار بالایی وجود داشت. ناگفته‌ها و تهدید میراث فرهنگی در درۀ «لیر» و در کوه باستانی «سیراف» بسیار است و در این‌جا نمی گنجد. و این ها تنها مُشتی از نمونۀ خَروار و بی‌مهری‌ها نسبت به میراث فرهنگی و یادگارهای تاریخی گذشتگان پاک‌نهاد ما در سیراف است که امانت نزد ما سپرده شده است.

این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد:‌ «سیراف» دیرزمانی است که رها شده و تخلف‌های میراثی در آن آشکار است و بیداد می‌کند. زودتر به دادش برسیم، پیش از آن که از صفحۀ روزگار پاک شده و دیر شود.

ایسنا