اگر جوان و سالم باشید احتمالا چندان نگران سرطان تیروئید نیستید. اما سرطان تیروئید می‌تواند غافلگیرتان کند. برخی موارد از سرطان تیروئید تنها طی چکاپ‌های روتین یا تست‌های تصویری که برای عوارض دیگری انجام شده‌اند کشف می‌شوند.
بیشتر موارد سرطان تیروئید در افراد زیر ۵۵ سال هستند
به طور کلی سرطان در افراد جوان شایع نیست؛ اما تقریبا دوسوم افرادی که دچار سرطان تیروئید می‌شوند زیر ۵۵ سال سن دارند. منظور این نیست که سرطان تیروئید در میان جوانان افزایش یافته است، بلکه واقعیت این است که افراد جوان بیشتر از اینکه به سرطان‌هایی مانند پروستات یا ریه دچار شوند، درگیر سرطان تیروئید می‌شوند.حدود ۴۰ درصد از افرادی که سرطان تیروئید دارند بین ۳۵ تا ۵۴ سال هستند.
زنان بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تیروئید هستند
خانم‌ها سه برابر بیشتر از آقایان احتمال دارد به سرطان تیروئید مبتلا شوند اما دانشمندان علت دقیق آن را نمی‌دانند.مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ دریافت آمار تشخیص سرطان تهاجمی تیروئید در زنان و مردان تقریبا یکی است اما سرطان پاپیلاری تیروئید که به ندرت کشنده است در زنان بیشتر تشخیص داده می‌شود. محققان می‌گویند زنان بیشتر احتمال دارد به دلایل پزشکی دیگری آزمایش بدهند و چکاپ بشوند که در غیر این‌صورت، سرطان تیروئید در آنها تشخیص داده نشده باقی خواهد ماند.
علائم سرطان تیروئید می‌تواند گمراه‌کننده باشد
بیشتر بیماران علامتی ندارند اما ممکن است در گردن خود احساس ناراحتی کنند یا برآمدگی احساس کنند. دیگر علائم سرطان تیروئید شامل موارد زیر می‌شود:
. خشن شدن صدا
. مشکل در بلع
. مشکل در تنفس
. سرفه‌های مداوم
علائم سرطان تیروئید ممکن است به راحتی با علائم مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود یا اصلا نادیده گرفته شود. بعضی از افراد ممکن است برآمدگی در گردن خود داشته باشند اما حتی متوجه هم نشوند تا اینکه طی چکاپ پزشکی مشخص شود.
سرطان تیروئید انواعی دارد
سرطان تیروئید سه نوع اصلی دارد: تمایز یافته، مدولاری و آناپلاستیک.
سرطان تیروئید تمایز یافته بسیار شبیه بافت نرمال تیروئید است که شامل این انواع می‌شود:
. پاپیلاری: شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید است که تقریبا ۸۰ درصد از موارد را شامل می‌شود. کارسینومای پاپیلاری رشد بسیار آهسته‌ای دارد و معمولا یکی از دو لوب را درگیر می‌کند. کارسینومای پاپیلاری اغلب به غدد لنفاوی در گردن نیز می‌رسد اما قابل درمان بوده و به‌ندرت کشنده است.
. فولیکولار: این نوع سرطان تیروئید بیشتر در کشورهایی شایع است که افراد یُد کافی دریافت نمی‌کنند.
. هورتل: این نوع سرطان تیروئید نادر است و تقریبا ۳ درصد موارد را شامل می‌شود. سرطان هورتل تیروئید به سختی درمان می‌شود.
سرطان مدولاری تیروئید در سلول‌های C رشد می‌کند که به طور نرمال کلسی‌تونین ترشح می‌کنند. کلسی‌تونین هورمونی است که در متابولیسم کلسیم دخالت دارد. سرطان مدولاری تیروئید در صورتی که زودتر درمان شود قبل از اینکه به دیگر قسمت‌های بدن برسد قابل کنترل خواهد بود.
سرطان آناپلاستیک تیروئید که ۲ درصد از موارد را تشکیل می‌دهد گاهی از یک سرطان فولیکولار یا پاپیلاری که در حال حاضر وجود دارد ناشی می‌شود. سرطان آناپلاستیک تیروئید اغلب به سرعت به گردن و دیگر قسمت‌های بدن می‌رسد. این نوع سرطان تیروئید می‌تواند درمان سختی داشته باشد.
لنفوم تیروئید به ندرت در سلول‌های سیستم ایمنی تیروئید ایجاد می‌شود و رشد سریعی دارد. این نوع سرطان معمولا در سنین بالاتر دیده می‌شود.
سرطان تیروئید ریسک فاکتورهایی دارد
علت دقیق بیشتر سرطان‌های تیروئید نامشخص است؛ اما چندین فاکتور می‌توانند ریسک آن را بالا ببرند:
. پرتو در ناحیه سر و گردن، خصوصا در دوران کودکی
. چاقی یا اضافه وزن
. یُد خیلی کم یا خیلی زیاد در رژیم غذایی
. اختلالات نادر ژنتیکی مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی، سندرم کاودن و سندرم کارنی (نوع اول)
. سابقه سرطان تیروئید در خانواده
باید بدانید هرچند پرتو در ناحیه سر و گردن با سرطان تیروئید مرتبط است اما محققان مطمئن نیستند آیا پرتوهای X یا سی‌تی‌اسکن نیز این ریسک را بالا می‌برند یا نه.
چندین راه برای تشخیص سرطان تیروئید وجود دارد
بین سال‌های ۱۹۷۳ و ۲۰۰۲، آمار سرطان تیروئید دو برابر شد. اما این مسئله ممکن است به دلیل افزایش تشخیص و شناسایی بیماری باشد، نه افزایش واقعی ابتلا.
تقریبا ۳۰ سال پیش، سونوگرافی تیروئید در ابتدای راه خود بود. اما امروزه برای تشخیص هر التهابی در گردن توصیه می‌شود. سونوگرافی می‌تواند موارد زیر را مشخص کند:
. سایز یک نودول
. تعداد نودول‌ها
. اینکه یک نودول جامد است یا پُر از مایع
. اینکه گره‌های لنفی متورم هستند یا نه و آیا سلول‌های سرطانی پخش شده‌اند یا نه
سونوگرافی می‌تواند امکان نمونه‌برداری با سوزن را نیز فراهم کند.
تصویربرداری با پت اسکن نیز می‌تواند مشخص کند آیا سلول‌های سرطانی منتشر شده‌اند یا نه. در پت اسکن یک ماده رادیواکتیو به خون تزریق می‌شود. سلول‌های سرطانی نسبت به سلول‌های نرمال، بیشتر این ماده رادیواکتیو را جذب می‌کنند و همین باعث ظاهرشدن آنها روی اسکن می‌شود.
دیگر ابزارهای تصویربرداری مانند عکس با اشعه ایکس و سی‌تی‌سکن یا ام‌آرآی نیز می‌توانند سایز سرطان تیروئید و اینکه پخش شده یا نه را مشخص کنند.
عمل جراحی اصلی‌ترین درمان است
عمل جراحی اصلی‌ترین درمان سرطان تیروئید تقریبا در تمام موارد سرطان تیروئید است، بجز سرطان آناپلاستک تیروئید. تیروئیدکتومی به جراحی گفته می‌شود که در آن غده تیروئید از بدن خارج می‌گردد.در لوبکتومی، فقط لب سرطانی تیروئید برداشته می‌شود. معمولا در مواردی که فرد سرطان تمایزیافته تیروئید دارد لوبکتومی انجام می‌شود. اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی رسیده باشند پزشک غدد لنفاوی را نیز خارج می‌کند.ریسک‌های جراحی تیروئید شامل آسیب تصادفی به عصب‌های مرتبط با تارهای صوتی می‌شوند که می‌توانند باعث فلج شدن این تارها، خشن شدن صدا، نرمی صدا یا مشکل در تنفس شوند.
بعد از برداشته شدن غده تیروئید باید تمام عمر دارو مصرف کنید
بعد از خارج کردن کامل غده تیروئید لازم است بیمار تمام عمر دارو مصرف کند تا هورمون TH در بدنش جایگزین شود و متابولیسم به عملکرد نرمال خود ادامه دهد. هورمون درمانی جلوی رشد سلول‌های سرطانی باقیمانده را نیز می‌گیرد و این کار از طریق کاهش هورمون TSH صورت می‌گیرد.
پزشک هر دو سه ماه یکبار با کمک آزمایش خون، سطح این هورمون‌ها را چک می‌کند تا دوز مناسب دارو مشخص شود.
درمان با یُد رادیواکتیور متداول است
اغلب پزشکان بعد از جراحی از درمان با یُد رادیواکتیو برای تخریب هر بافت باقیمانده‌ای از تیروئید کمک می‌گیرند. ضمنا از RAI برای از بین بردن هر ناحیه میکروسکوپیک از سلول‌های سرطانی بعد از عمل استفاده می‌شود.RAI می‌تواند به صورت قرص یا مایع باشد. سپس بیمار به مدت حداقل سه تا پنج روز از دیگران ایزوله می‌شود.
پیش از اجرای RAI پزشک یک رژیم غذایی بسیار کم یُد را توصیه می‌کند تا در نهایت بدن از این ماده پاکسازی شده و به تولید TH کمک شود. وقتی با RAI ، یُد وارد بدن می‌شود هر بافت باقیمانده از تیروئید و سلول‌های سرطان را نابود خواهد کرد.بافت تیروئید را مثل یک اسفنج در نظر بگیرید. برای اینکه این اسفنج با ماکسیمم ظرفیت خود آب را جذب کند باید ابتدا به طور کامل چلانده و خشک از آب شود.
شیمی درمانی در درمان سرطان تیروئید رایج نیست
نقش شیمی‌درمانی، وارد کردن دارو از طریق رگ به بدن برای نابود کردن سلول‌های سرطانی است که در درمان سرطان تیروئید چندان کاربردی ندارد. اما اگر بعد از RAI سلول‌های سرطانی مجددا رشد کنند یا اگر سرطان پخش شده باشد، داروهای خوراکی به نام بازدارنده تیروزین – کیناز می‌توانند یک گزینه درمانی باشند. این مسئله خصوصا در مورد سرطان آناپلاستیک تیروئید کاربرد دارد. بازدارنده تیروزین – کیناز نقش مهمی در درمان سرطان مدولاری تیروئید نیز دارد.درمان‌های موضعی مانند پرتودرمانی خارجی نیز وجود دارند که از اشعه‌های پرانرژی برای تخریب یا کندی رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.
گاهی سرطان تیروئید «سرطان خوب» نامیده می‌شود
سرطان تیروئید در صورتی که زود تشخیص داده شده و پیش از انتشار به فراتر از گردن درمان شود نرخ بقای پنج ساله دارد.
خودتان می‌توانید به راحتی گردنتان را معاینه کنید
خوب است خودتان گردنتان را معاینه کنید. اولین کاری که باید بکنید این است که غده تیروئیدتان را پیدا کنید. غده تیروئید را با سیب آدم یا سیب گلو اشتباه نگیرید. سیب آدم یک توده غضروفی است که هنگام بلع بالا و پایین می‌‌رود. بعضی از افراد سیب آدم دارند و بعضی دیگر ندارند. اگر شما سیب آدم داشته باشید، پس غده تیروئید شما، غضروف برجسته در زیر آن است.
انگشتان خود را در طرفین این برجستگی قرار دهید؛ دقیقا بالای فرورفتگی پایین گردن و سپس آب دهانتان را قورت دهید. اگر برآمدگی احساس کردید سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.همچنین می‌توانید این معاینه را چشمی انجام دهید. در آینه به قسمت پایینی و جلوی گردنتان نگاه کنید و مقداری آب بنوشید. اگر متوجه برآمدگی هنگام بلع شدید زودتر به پزشک مراجعه کنید. باز هم مراقب باشید غده تیروئیدتان را با سیب آدم اشتباه نگیرید، البته اگر سیب آدم دارید!شاید لازم باشد این معاینه را چند بار تکرار کنید.
