عاشورا به عنوان نقطه اوج قیام امام حسین(علیهالسلام)، ظرفیت دراماتیک فراوانی برای روایت در قالب های هنری بویژه سینما دارد اما سینمای ایران به قدر قابل انتظار نتوانسته به این واقعه ادای دین کند و مجموع آثار ساخته با مضمون عاشورا و واقعه کربلا به تعداد انگشتان یک دست هم نمیرسد.
فریبرز صالح سال ۱۳۶۱ با ساخت «سفیر» نخستین گام را در مسیر ساخت آثار با موضوع عاشورا برداشت و با هزینه ۱۵ میلیون تومانی، نخستین فیلم بیگ پروداکشن سینمای ایران را ساخت.
فیلم به ماجرای «قیس بن مسهر» پیک امام حسین(علیهالسلام) به کوفه می پردازد و فرامرز قریبیان، جلال پیشواییان و کاظم افرندنیا نقش های اصلی را بازی می کردند.
سال ۱۳۷۳ چراغ دومین فیلم با موضوع عاشورا را شهرام اسدی با «روز واقعه» با فیلمنامه درخشان بهرام بیضایی روشن کرد.
«روز واقعه» داستان عبدالله نصرانی است که در پی شنیدن ندای درونی «کسی هست مرا یاری کند؟»، به سمت کربلا حرکت می کند اما … .
فیلم به لحاظ محتوا و فرم به نمونه موفق آثار مرتبط با عاشورا بدل شد و توانست پنج سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را کسب کند.
علیرضا شجاع نوری، عزتالله انتظامی، جمشید مشایخی، و محمدعلی کشاورز از جمله بازیگران «روز واقعه» بودند.
احمدرضا درویش نیز سال ۱۳۹۱ «روز رستاخیر» را با گروهی از بازیگران داخلی و خارجی ساخت اما به خاطر اعتراض به برخی جنبه های فیلم از جمله نمایش شخصیت های واقعه کربلا تا کنون از اکران بازمانده است.
«روز رستاخیز» گرچه از اکران بازماند اما در جشنواره فیلم فجر موفق به کسب هشت سیمرغ زرین شد.
آخرین تلاش درمورد ساخت فیلم با مضمون عاشورا با «شور عاشقی» ساخته داریوش یاری و با بازی شهره موسوی، مهدی زمین پرداز و سیامک صفری در سال ۱۴۰۳ بوده است. یاری در «شور عشق» به ساعات پس از واقعه کربلا می پردازد و اینکه «سلما» باید صدای اسرای کربلا باشد.
گرچه ساخت فیلم با مضمون عاشورا را به خاطر گستردگی عوامل باید در رده آثار بیگ پروداکشن جای داد اما این را هم باید در نظر گرفت سینمای ایران رای ساخت چنین آثاری بی بضاعت نیست.
قیام عاشورا گرچه حرکت سیاسی قلمداد می شود اما ابعاد فرهنگی و مضامین اخلاقی آن به قدری گسترده و متنوع است که می توان برای سالهای متمادی در سینما به آن پرداخت و برای سینمای ایران که جایگاه شایسته ای در جهان یافته، زیبنده نیست همه تلاش آن در مورد عاشورا به چهار فیلم طی چهار دهه ختم شود!