مراسم اختتامیه ششمین کنگره ملی تاریخ دانان ایران با موضوع «تاریخ صنعت و صنعتگران ایرانی، از صنایع دستی دیروز تا کارخانه های امروز» عصر پنجشنبه پس از دوروز ارائه مقاله و کارگاههای تخصصی در دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین به کار خود پایان داد.

استاد شعبانی از روسای اسبق دانشگاه تهران که با استادان برجسته احسان اشراقی و ناصر تکمیل همایون نیز موانست داشت در این همایش با اشاره به برخی ویژگی های این اساتید تاریخ اظهارداشت: استاد تکمیل همایون بسیار خوش اخلاق بود و مباحثی که مطرح می کردند گره گشا بود.

وی اضافه کرد: استاد اشراقی چهره شاخصی بود و مجال پیدا کردم مکتب هر دو را درک کنم و اولین بار که دکتر اشراقی را در سال ۳۷ دیدم و روبروی مجلس و سال سوم درس شناسایی دبیران و بررسی نحوه تدریس آنها داشتیم و متوجه شدیم که ایشان تدریس بسیار تاثیرگذاری دارد که همه را جذب می کند.

پایه گذار دانشگاه تربیت معلم گفت: من قدر ایشان را می دانستم زیرا مدیر گروه تاریخ تربیت مدرس بودم که به معلمان گفتم باید بیایم درس دادن شما را ببینم و بعد اجازه تدریس دهم وقتی کلاس درس استاد اشراقی را دیدم از اداره کلاس ایشان لذت بردم و مشاهده می شد همه افراد بشدت جذب تدریس شده بودند و من هم تایید کردم که ایشان بسیار کارآمد و با تجربه و علاقمند هستند.

وی اضافه کرد: مرحوم ناصر تکمیل همایون که اصالت قزوینی داشت همواره به میهن و زادگاه خود عشق می ورزید و انسانی میهمان نواز و بسیار مهربان و خوش صحبت بود وایشان را بدلیل توانمندی بالا در پژوهشکده سیاسی استخدام کردیم و در جلسه دفاعش بودم و براستی در دانش و تدریس بسیار برازنده بود و به دو زبان انگلیسی و فرانسه تسلط کامل داشت.

شعبانی تصریح کرد: امروز هم تاکید می کنیم حتما استادان تاریخ باید بر چند زبان مسلط باشند تا بتوانند از منابع خارجی استفاده کنند و امروز انسانهایی چون اشراقی وتکمیل همایون جایشان در مراکز دانشگاهی احساس می شود.

در ادامه عبدالرسول خیراندیش دیگر سخنران مراسم گفت: درک خودم از هر دو بزرگوار که هم اهل تاریخ و هم اهل قزوین بودندبه دلیل سروکار زیادی که با اینها داشتم این است که هر دو به زبان و تحصیلات فرانسه و با علوم اجتماعی نگری فرانسویها آشنا بودند.

وی بیان کرد: بزرگوارانی که از این دو درس گرفتند نسلی بودند که در آخرین دوره رونق نگاری تاریخ فرانسه درس خوانده بودند که زمان و مکان را در تاریخ کلیدی می دانند.

خیراندیش تصریح کرد: جغرافیا در تاریخ نگاری بسیار مهم است و در تاریخ نگاری درسی این دو بزرگوار نقش داشتند و بویژه دکتر اشراقی در مقام تدریس بر جغرافیا تاکید می کرد و از آنجا که نظر به زادبوم داشت از قزوین حرف می زد و جغرافیای ایران مدام در ذهنش بود و در درس تاکید جدی بر هویت فرهنگی داشت.

وی اظهارداشت: دکتر اشراقی در تدوین اطلس تاریخی ایران نقش مهمی داشت و اکثر آن را نوشت و متخصص دوره صفویان بود و کارهای تصحیح زیادی انجام داد و شهادت می دهم استاد اشراقی در ازبکستان بسیار غیرتمندانه و یک‌ تنه در دفاع از تاریخ ایران ایستاد و از هویت ایرانی دفاع کرد.

این استاد تاریخ یادآورشد: استاد تکمیل همایون به سمت علوم اجتماعی رفت که در این میان باید اذعان کرد مسایل آمایش سرزمینی را فرانسویها برای ما انجام دادند و اشراقی از لنداسکیت تاثیر پذیرفته بود و توانایی ایشان در علوم اجتماعی کمک کرده بود تا کارهایش با رویکرد قوی اجتماعی باشد.

وی بیان کرد: قزوین سرزمین دانشمندان شاخصی است و این اساتید با علم زمانه جلو آمدند و استاد اشراقی در دانشگاه تهران بود و علاقه به ایران و قزوین و تاریخ ملی داشت و تکمیل همایون هم اینگونه بود.

محمد علی حضرتی ها قزوین شناس بنام استان گفت: بی گمان هم اشراقی و هم ناصر تکمیل همایون یک جامعیت علمی داشتند که دانسته های آنها منحصر به دانش اکادمیک نبود هرچند درعلوم اجتماعی محضر بزرگان را درک کرده بودند و آنها تسلط بر ادبیات و حافظه قوی و سرشار از اشعار کاربردی داشتند که در زندگی از آن بجا استفاده می کردند.

وی بیان کرد: مرحوم استاد تکمیل همایون انسانی گزیده گو بود و رعایت شان دبیرسیاقی را می کرد و آداب دان بود و استاد اشراقی هم ‌مجسمه اخلاق بودند و این دو جان متحدی داشتند که بارها از دکتر بروجردی و املشی به نیکی یاد می کردند که گرفتار تندروی ها نشدند. 

حضرتی های یادآورشد: هر دو استاد بشدت نسبت به هویت ایرانی حساس بودند و به مولفه های هویت ایرانی نگاه مشترک داشتند و به ایرانیت و تجدد اهمیت می دادند.

این قزوین شناس تصریح کرد: این دو استاد به شاهنامه بعنوان نماد زبان تاکید داشتند و در شهر پژوهی و فرهنگ پژوهی دیدگاه‌های ارزشمندی داشتند و در یک مقطع که شهر قزوین در معرض بلدوزر جهل و نادانی بود و برخی می خواستند با تخریب بافت تاریخی این هویت را نابود کنند این دو بزرگوار به قزوین می آمدند و در سایت های تخریب شده حضور می یافتند و از این هویت تاریخی دفاع می کردند.

وی بیان کرد: تکمیل همایون در سالهای قبل از کوچشان نشستی با رسانه ها داشتند و موجب شدند شورای عالی معماری و شهرسازی از مواضع خود در نخریب بافت تاریخی قزوین عقب نشینی کنند وحضور ایشان در مجموعه ومدرسه تاریخی حیدریه موجب شد هویت تاریخی قزوین حفظ شود.

در ادامه علیرضا مولایی دبیر انجمن تاریخ ایران گفت: از سال ۷۱ تا ۷۷شاگرد مستقیم اشراقی بودم و ایشان استادی بسیار جدی بود و ابهت خاصی داشت و همواره در میان دانشجویان بک هراس علمی توام با احترام نسبت به ایشان وجود داشت.

وی بیان کرد: عمده مباحث ایشان از صفویه و اسماعیلیان بود و من در درس با دکتر اشراقی نمره ۱۴ گرفتم و برای اعتراض نزد ایشان رفتم و صحبت کردم و استاد ورقه من را دوباره خواند و نمره را به ۱۸ تغییر داد و این نگاه عالمانه و متواضعانه و محترمانه ایشان زبانزد بود.

مولایی گفت: شیوه تدریس هر دو سخنور بسیار تاثیرگذار بود و مدرسانی توانا و فن بیان جذاب داشتند و درس تاریخ ایران و روم توسط استاد اشراقی تدریس می شد که روزی گفتند هر کسی یک سوال از تاریخ ایران و روم طرح کند و گفتگوی جالبی شکل گرفت و روش دانشجو محور و مسئله محور را اجرا می کردند.

وی اظهارداشت: دکتر تکمیل همایون اهل مصاحبت بود و هر لحظه با ایشان خاطره انگیز بود و خود را خاک پاک ملت می دانست.

در ادامه حاتمی دبیر علمی کنگره گفت: ارزش کسانی که در مراسم اختتامیه حاضر شدند برای ما بسیار ارزشمندتر است و نشان دادند اهل دل و علم و دانش هستند و از همه استادان و پژوهشگرانی که آمدند و مستمع بودند سپاسگزاریم.

وی بیان کرد: هر چقدر این رویداد علمی و تاریخی به خوبی برگزار شد با تلاش دست اندرکاران بود اما سرمایه اصلی این کنگره حاضران و مخاطبانی بودند که به آن شخصیت دادند.

حاتمی تصریح کرد: نقطه قوت مربوط به کمیته اجرایی بود که یک هفته تلاش کردند و از هیئت مدیره سپاسگزاریم که پذیرفتند تا این رویداد در قزوین برگزار شود.

یوسفی فر استاد دانشگاه و تاریخ شناس هم در این مراسم گفت: آثار استادان تکمیل همایون و اشراقی حاصل یک عمر تلاش و عشق و علاقه این اساتید بود که خردمندانه کارها را پیش می بردند.

وی اضافه کرد: فعالیت در انجمن هیچ امتیازی ندارد و آنها که برای ساماندهی کارها وارد شده اند جای تقدیر دارد و ما در این دوره آقای حاتمی را کشف کردیم که خاصلانه کار کردند واین همایش را آبرومندانه برگزار کردند.

یوسفی فر یادآورشد: استاد اشراقی تصحیح متن را پایه گذاری کرد و استاد تکمیل همایون جامع شناسی آموزش و پرورش و مجموعه از ایران چه می دانم که کار پژوهشی بود و تاریخ ایران در سه جلد را به یادگار گذاشتند.

در پایان بیانیه کنگره توسط هوشنگ خسرو بیگی قرائت شد.

برنا