به گزارش روابط عمومی این رویداد، آیین گشایش نمایشگاه «نغمه مانا» همراه با نکوداشت زندهیاد محمدرضا شجریان با حضور چهرههای برجسته حوزه موسیقی و فرهنگ و هنر شامگاه جمعه 12 آذر در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، مجید رجبیمعمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران گفت: به همه استادان و هنرمندان خوشامد میگویم. نمایشگاه «نغمه مانا» به بهانه نکوداشت خسرو آواز ایران استاد محمدرضا شجریان برگزار شده است. ایشان به معنای واقعی ذوالفنون بودند؛ هم در موسیقی، هم در آواز و شناخت شعر و ادبیات. ایشان نقشی جدی در احیای شعر پارسی، کهن و حتی سپید و در خوشنویسی نیز مهارت داشتند. ایشان در قرائت قرآن کریم نیز بسیار لحن زیبایی داشتند. هیچ وقت خود نمیپذیرفتند مسئولیتی را در سمتی قبول کنند و بر این نکته استاد امیرخانی صحه میگذارند اما همواره به عنوان مشاور عالی در کنار خانه هنرمندان بودند و کمک کردند تا اینجا مامنی برای هنرمندان باشد.
وی افزود: از افتخارات خانه هنرمندان ایران این است که استاد شجریان دو بار در این محل کارگاه تخصصی و نمایشگاه داشتهاند. ملت ایران قدرشناس هنر است و استاد شجریان علاقه خود را به تاریخ فرهنگ و هنر ایران ثابت کردهاند. استاد شجریان به گل و گیاه علاقه زیادی داشتند و به نظرم گویی این هنرمند بزرگ بعد از درگذشت تازه شکفته شدند.
غلامحسین امیرخانی: با صدای استاد شجریان دوباره با فرهنگ و ادب این سرزمین آشنا شدیم
غلامحسین امیرخانی هنرمند برجسته خوشنویس و رییس انجمن خوشنویسان ایران هنرمند دیگری بود که در این مراسم به سخنرانی پرداخت. وی عنوان کرد: سعادت و برکتی است که به بهانه نکوداشت استادی عزیز دورهم جمع شدهایم. شاید خانه هنرمندان ایران بتواند تمهیدی بیاندیشد که جلسات فصلی یا مستمر برگزار کنیم و هنرمندان عزیز دست کم از دیدار یکدیگر بینصیب نمانند. پیشنهاد میکنم که به طور جدی خانه هنرمندان ایران بر این امر برنامهریزی و اقدام کند.
وی افزود: دو نوع نگاه را باید به عنوان ملت ایران مدنظر داشته باشیم. به یکی از اشعار عبدالمجید طالقانی استاد خط شکسته استناد میکنم:
« تو ای متاع محبّت چگونه کالایی
که قیمت تو نه بایع، نه مشتری داند
نه من به بندگی خواجه دگر راضی
نه خواجه ام روش بنده پروری داند»
اما نگاه دوم این است که ما به عنوان نماینده ملت پرفرهنگ ایران و میلیونها هموطن عزیز دیگر و همه کسانی که با فرهنگ ایران در هر جای دنیا آشنا هستند قدر و قیمت هنر ایران را میدانند و باید به این نگاه دوم اعتبار بدهیم و این بیت مصداق اعلای همان نگاه دوم است که در قلب عاطفه ما همواره جاری بوده است:
«غیر از هنر که تاج سر آفرینش است
دوران هیچ منزلتی جاودانه نیست»
امیرخانی ادامه داد: ما خوشنویسان زانوی ادب زدهایم و نسبت به آثار گرانبهای موسیقی و ادبیات شاگردی دائمی داریم و همه عمرمان اینطور میگذرد. اساسا جنس هنر خوشنویسی با ادبیات همراه و همقدم است. من تنها به عنوان ستایشگر استاد شجریان میتوانم نکتهای را درباره ایشان بر زبان بیاورم اما معرفتشان را باید از زبان بزرگان این هنر بشنویم. اگر به نقطهای رسیده باشیم که شاگرد شایستهای برای فرهنگ و ادب کشور باشیم، باید به خودمان افتخار کنیم و با صدای نازنین استاد شجریان دوباره با این فرهنگ آشنا میشویم. از این بابت مدیون استاد شجریان هستیم.
امیرخانی به اشاره به خاطراتی از محمدرضا شجریان توضیح داد: همه ملت ما به همعصری با استاد شجریان افتخار میکنند. در طول تاریخ چراغهای روشنی داشتهایم که جغرافیای فرهنگی ما را روشن کرده و آنان که مشتاق زیبایی و کمال و لطافت و معرفت و هنر هستند، از صدای آسمانی استاد شجریان، مشام جان خود را معطر کردهاند و این بهرهمندی همچنان ادامه دارد. متاسفانه ملت ما به دلایلی که مفصل است، ماموریت دارد گویی خودش را معرفی نکند.
حق شناس: بزرگداشت محمدرضا شجریان وظیفهای ملی و فرهنگی است
محمدجواد حقشناس در ادامه مراسم درباره نمایشگاه «نغمه مانا» بیان کرد: این نمایشگاه که به همت انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، انجمن خوشنویسان ایران، خانه موسیقی و خانه هنرمندان ایران برگزار شد، با رویکردی شایسته و هدفی بایسته شکل گرفته تا با مشارکت هنرمندان بزرگ طراح گرافیست و خوشنویس، ادای دینی به ساحت خسروی آواز ایران داشته باشند. امام مهربانیها حضرت امام رضا (ع) میفرمایند: «بزرگان خود را محترم شمارید.»
وی ادامه داد: استاد شفیعی کدکنی هنگامی که از شجریان سخن میگوید، بیان میکند «من حق خودم و در حد خودم نمیدانم درباره هنر شجریان صحبت کنم چون ایشان در موسیقی آوازی ایران جایگاهی را دارد که حافظ در شعر فارسی دارد. مگر ما در چندین هزار سال، چند حافظ داشتهایم» در حق استاد شجریان هیچ چیزی جزء ستایش نمیتوانیم داشته باشیم.
حق شناس همچنین گفت: بیگمان محمدرضا شجریان جزو سرآمدان هنر ایران است و بزرگداشت او، وظیفهای ملی و فرهنگی است. وی آراسته به چندین هنر است و ویژگی ممتازش، جامعیت او است و او در هنرهای بسیاری به کمال رسیده و استادتمام هنر است. در عین حال اهتمام به هنر، او را از پرداختن به مسئولیتهای اجتماعی و انسانی غافل نکرد. امیدوارم مقامات، صاحبنظران و مسئولان فرهنگی نیز به مسئولیت فرهنگی خود به شایستگی عمل کرده و دین خود را تمام و کمال به این شخصیت بی مانند هنر ایران ادا کنند. آثار وجودی محمدرضا شجریان در عرصههای مختلف، چنان متنوع، اثرگذار و ماندگار است که سالها پویش و پژوهش در این باغ ارغوان، میوههای پرثمری را به ارمغان خواهد آورد.
بردیا صدرنوری آهنگساز و نوازنده پیانو در ادامه به تکنوازی پیانو از ملودیهای آشنا از آوازهای زندهیاد شجریان پرداخت که با همراهی حضار در خواندن ترانه «مرغ سحر» به پایان رسید.
حسین علیزاده: شجریان در قلب های سیاه جایی ندارد
سخنران بعدی مراسم، حسین علیزاده نوازنده برجسته ایرانی و دوست دیرینه محمدرضا شجریان بود. وی با اشاره به آسمان آبی روز جمعه تهران، سخنان خود را با انتقادی نسبت به ممنوعیت نام بردن از محمدرضا شجریان بعد از درگذشت او، مطرح کرد و گفت: امروز آسمان تهران آبی و واژه امید واقعاً ملموس بود. همه روزهای ما همانند هوای تهران است که امید نیست. هنر همیشه نقشش امیدآفرینی و زندگی است و به همین دلیل است که برخی آن را دوست ندارند چون با زندگی مخالفند. صبح زود بلند شدم و این آسمان آبی را دیدم و با خودم گفتم حیف که امشب باید خوابید، چراکه باید تا میتوانیم این آسمان آبی را ببینیم.
وی ادامه داد: وقتی آمدم و پوستر این نمایشگاه را دیدم، متوجه شدم همان آسمان آبی در این پوستر نقش بسته و شجریان، خورشید آن است. وقتی با این حال و هوا، طول پارک هنرمندان را طی کردم؛ به تدریج که به خانه هنرمندان نزدیک شدم فکر کردم که به سفر طولانی میروم و به جزیرهای وارد میشوم، جزیرهای که انگار در شهر ما قرار ندارد. در شهر ما آوردن نام این مرد بزرگ ممنوع است اما در این جزیره آوردن نام شجریان مشکلی ندارد و خودم را خرامان خرامان به جزیرهای رساندم که در آن میشود اسم او را بلند فریاد زد.
علیزاده افزود: بارها در سخنان دوستان شنیدیم که شجریان در قلب مردم است، پس ما یک گروهی داریم که جز مردم نیستند چون قلبشان سیاه است و شجریان در آن جای نمیگیرد.
نام محمدرضا شجریان اتحاد ایجاد میکند
این نوازنده موسیقی ایرانی، با اشاره به تلخیها و شیرینیهایی که طی یک سال و نیم گذشت، گفت: علاوه بر تلخ و شیرینی، برخی مواقع هم آدم عصبانی میشد؛ شجریان تنها یک خواننده، خوشنویس، ساز نده ساز و.. نبود و در تاریخ موسیقی نیز با این ویژگیها زیاد بودهاند و خیلیها هم خواهند بود. در تاریخ همیشه هنرمندانی در خاطر میمانند که فقط ویژگی هنری ندارند و شجریان به همین دلیل در اذهان خواهند ماند.
وی اظهار کرد: برای من جالب بود که خیلیها وقتی در حال صحبت هستند اصلاً نمیدانند درباره چه کسی سخن میگویند! به دلیل محدودیتهای رادیو و تلویزیون داخلی، ما و مردم به شبکههای ماهوارهای خارج از ایران پناه بردند چون نسبت به شجریان بغض داشتیم و این بغض ما، مدتها و تا همین امروز ادامه دارد. در این شبکهها، خیلیها صحبت کردند و خیلی صحبتهای واهی درباره ایشان مطرح کردند که واقعاً جای تأسف داشت. در هر صورت ما در دنیایی متضاد زندگی میکنیم و امروز خیلی اتفاق خوبی بود که رقم خورد. شجریان شخصیتی بود که اتحاد به وجود میآورد. همین عده که در این سالن هستند و سرآمدان هنری به حساب میآیند، همیشه کنار هم نمینشینند و نام شجریان است که ما را کنار هم قرار داده است.
حسین علیزاده با تاکید بر اینکه همگان از ارزشهای هنری شجریان اطلاع ندارند اما او را میشناسند، بیان کرد: این موضوع به این دلیل است که شجریان فقط خواننده افسانهای نیست و پشت همه هنرهایش، شعور، شجاعت و جسارت مشهود بود.
وی در پایان گفت: چیزی که باید درسی برای ما باشد این است که نباید عادت کنیم و راضی به این باشیم که در سالنی کوچک و پنهانی بزرگداشت بگیریم یا راضی نباشیم خیابانی را به نام شجریان کنند، چراکه اینها کافی نیست و تمام جغرافیای ایران را نیز به نام شجریان کنند، کم است. آن چیزی که باید درس بگیریم این است که این هنر با شخصیتی ساخته شده که آن، تکرارنشدنی است. صدای شجریان، صدای آشنای عشق است و اگر کسی خصومتی با عشق و زندگی دارند، با شجریان هم خصومت دارند. هنر آدمی مثل شجریان، نیاز انسان است. یادش بخیر.
همایون شجریان: سیل غم نبودن پدر من را با خود میبردهمایون شجریان نیز در ادامه عنوان کرد: صحبتها درباره پدر میتواند جنبههای مختلفی داشته باشد اگر بخواهم بهطور کلی درباره او چیزی بگویم این است که پدرم تک بعدی نبود و بهتر است بگویم نیست زیرا رفتنش را باور ندارم و این موضوع را هر از گاهی کاملا فراموش میکنم. او درباره هر مسالهای کندوکاو میکرد شاید حتی درباره راز یک معما یا یک بازی یک ماه زمان صرف میکرد یا در کودکی میدیدیم بعد از اینکه شام میخورد به زیرزمین میرفت تا ماشین رختشویی را خودش تعمیر کند. همین مساله باعث شد عشق و تمرکز و تواناییاش در آن را بر هر چیزی مصروف کند و در آن بدرخشد.
وی ادامه داد: خاطرات زیاد است و لذت بخش و بعضیهایش ما را به تعجب وامیدارد. عمویم خاطرات زیادی از او دارد که از او خواستهام آن را مکتوب کند. از برگزاری این نکوداشت سپاسگزارم و در یک سال گذشته از رفتن به هر جمعی پرهیز کردهام زیرا توانش را ندارم و سیل غم من را با خود میبرد اما از سویی آنقدر حضور این عزیزان و زیر سایهشان بودن غنیمت است که خودش شیرینیهایی دارد.
فاطمه کرکهآبادی رییس هیات مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران نیز در سخنانی کوتاه به ارائه گزارشی از ایده برپایی نمایشگاه پرداخت و گفت: نمایشگاه «نغمه مانا» ادای دینی کوچک برای هنرمندی بزرگ است؛ سال گذشته همزمان با درگذشت استاد بنا داشتیم این نمایشگاه را برگزار کنیم که بنا به دلایلی این مهم رخ نداد اما امروز خوشحالیم که با همراهی سه انجمن هنری دیگر توانستیم چنین حرکتی را به ثمر برسانیم.
سپس امیر هوشنگ اردلان هنرمند معمار و دوست قدیمی استاد شجریان که روی جلدهای آلبوم های قدیمی شجریان را طراحی کرده بود به قرائت سروده ای که به مناسبت چهلمین روز درگذشت استاد سروده بود پرداخت.
در ادامه، حسن کریمزاده دبیر نمایشگاه «نغمه مانا» گزارشی از نمایشگاه ارائه و بیان کرد: پس از شکلگیری ایده برگزاری این نمایشگاه برای پاسداشت استاد شجریان، به واسطه سیاست های اتخاذ شده برای آن فراخوانی محدود برای ۱۱۰ از طراحان گرافیک ارسال شد که بر اساس آن، ۱۰۱ اثر از ۸۲ هنرمند دریافت و سپس نزدیک به ۲۰ اثر خوشنویسی از انجمن خوشنویسان ایران به مجموعه اضافه شد.
آوا مشکاتیان نوه زندهیاد شجریان به عنوان آخرین سخنران یادداشتی را که برای کتاب “نغمه مانا” نوشته است قرائت کرد و گفت: هر چه دور میشوم آن صلابت زیبا پیداست، صلابتی که فصلها دارد و زیباییهای گوناگون، آراسته به جان زمانه خویش. هنری که آینگی میکند پیوندتان را با این سرزمین و مردم نازنین. دور میشوم، پیر میشوم، هیچ میشوم؛ شما جاودانه پیدایید، شما تا همیشه در جان این سرزمین جاوید هستید و نقش میگردید به رنگ، خط میگردید به شعر، خاطره میگردید به وصال و مهربانی به لالایی. و داد بیداد ممتد مایید برای هر آنچه باید باشد و نیست.
در پایان غلامحسین امیرخانی، حسین علیزاده، همایون شجریان و دیگر حضار نمایشگاه را افتتاح کردند. نمایشگاه «نغمه مانا» به دبیری حسن کریمزاده شامل ۷۹ پوستر، ۲۷ نشانه و نشانهنوشته و ۲۱ تابلوی نفیس از هنرمندان عضو انجمن خوشنویسان ایران، توسط انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، انجمن خوشنویسان ایران، خانه موسیقی ایران و خانه هنرمندان ایران در گالری ممیز خانه هنرمندان ایران گشایش یافت.
نمایشگاه «نغمه مانا» (پوستر،خوشنویسی، نشانه و نشانهنوشته) در نکوداشتِ محمدرضا شجریان توسط انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران با همکاری خانهی موسیقی و انجمن خوشنویسان برگزار شده است و شورای سیاستگذاری این نمایشگاه فاطمه کَرکِه آبادی، حمیدرضا نوربخش محمدجواد حقشناس، مهردخت دارابی، محسن سلیمانی، بردیا صدر نوری، اونیش امینالهی هستند.
علاقمندان می توانند از 12 تا 22 آذرماه در طبقه همکف خانه هنرمندان ایران، ساعت 15 الی 20 از این نمایشگاه بازدید کنند.