معصومه درخشان: روزی که کوین کارتر عکاس اهل آفریقای جنوبی در سال ۱۹۹۳ به سودان رفت تا اثر قحطی، جنگ و آوارگی را مستند کند، عکس کودکی گرسنه و فقیر را در قاب تصویر مستند کرد که از فرط گرسنگی به زمین افتاده و کرکسی در همان حوالی منتظر مرگ اوست. هیچکس فکرش را نمی‌کرد این عکس دست مایه خلق یک شاهکار هنری توسط هنرمند تبریزی شود. با این تفاوت که این اثر فاخر هنری می‌خواهد به جای آوارگی، جنگ و خشونت، صلح و انسانیت را در میان بشریت به ارمغان آورد.

استاد علی قنبری همان هنرمند تبریزی است که ۴۰ سال از عمرش را وقف هنر زیبای منبت کرده  و خالق اثر زیبای درخت بشیر صلح است. اثری هنری برای ایجاد صلحی پایدار در این کره نیلگون. 

وقتی برای یک گپ و گفت خبری با استاد قنبری تماس می‌گیرم خیلی متواضعانه می‌پذیرد و قرار برای ظهر روز بعد هماهنگ می‌شود.

تا حدودی با هنر منبت چوب آشنایی دارم ولی هر چقدر فکر می‌کردم چطور می‌شود خلق یک اثر هنری ۱۰ سال زمان ببرد، علامت سووال زیادی در ذهنم رژه می‌رفتند تا روز بعد بیاید و با استاد قنبری همکلام شوم و او از خلق درخت هنری بشیر صلح تعریف کند.

ساعت ۱۲ظهر به محل قرار می‌رسم، استاد قنبری تا در اتاق را باز می‌کند از ابهت، خلاقیت و زیبایی این اثر هنری انگشت به دهان می‌مانم.

اینکه یک انسان چقدر باید شیفته و عاشق هنرش باشد که بتواند چنین اثر فاخری خلق کند.

اول حسابی خوب نگاهش می‌کنم، انگار طرح‌های اسلیمی و رومی کنده کاری شده روی این اثر هنری روح دارند و با آدم حرف می‌زنند.

زیبایی خیره کننده در سراسر اثر موج می‌زند. سرانگشتان ناز و نیاز این هنرمند تبریزی بیش از ۱۰ سال در کالبد چوب دمیده و آن را خلق کرده است.

تصور کنید در اتاقی باز می‌شود یک درخت با سمبل چلچراغ در هفت پایه روی هم  با ۶ ریشه که در زمین است و در اطراف آن پنج پایه که به زیبایی با هنر منبت آمیخته شده و روی آن کتاب‌های آسمانی پیامبران الهی قرار گرفته و در کنار آن پایه‌ای است که دست‌هایی از سراسر دنیا به هم گره خورده و کره زمین را با دستان خود نگه داشته‌اند روبه‌روی شماست.

اجزای هر کدام از این اثر هنری نماد و سمبل خاصی دارد. رو به استاد قنبری کرده و می‌گویم شما از هر کجا که دوست دارید شروع کنید اصلا از اول بگویید از آنجایی که عشق منبت چوب در جانتان ریشه دواند و حاصل زحمات و تجربیات شما این اثر هنری شده است.

او لبخند زنان دفتر خاطراتش را ورق می‌زند” سال ۱۳۶۷ بود نوجوان ۱۵، ۱۶ ساله‌ای بودم که زیر نظر استاد حسین بابلی با هنر زیبای منبت کاری آشنا شدم از ساعت هشت صبح تا هفت شب مشق هنر منبت کردم، پنج سال طول کشید تا ریزه‌کاری‌های جان بخشیدن به چوب خشک و بی‌جان را آموختم و اکنون ۴۰ است که شغل من منبت کاری است.”

استاد حیف نیست این اثر زیبا در یک اتاق و فضای بسته بماند و شهروندان از تماشای آن بی‌بهره بمانند؟  
 
طبق وعده و قول و قرار اعلام شده وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و  صنایع دستی قرار است درخت بشیر صلح  
به سازمان ملل ارسال شود. امیدوارم که به وعده‌های خود عمل کنند و هر چه زودتر مقدمات این کار فراهم شود.

 این هنرمند تبریزی دل پر مهرش با خشونت بیگانه است، لباس سفیدی که نشانه صلح است به تن کرده و از ته دلش می‌گوید: انسان‌ها با یک امید و آرزو خانواده تشکیل می‌دهند، صاحب فرزند می‌شوند، پدر و مادرها به عشق گل‌های زندگی شان لبخند می‌زنند و زندگی ادامه پیدا می‌کند ولی وقتی زخم ناسور جنگ، نواخته می‌شود همه امیدها به ناامیدی تبدیل می‌شود، قحطی، گرسنگی، آوارگی، بی‌خانمانی، از دست دادن والدین و فرزندان رهاورد پدیده شوم جنگ است. جنایت‌هایی در طول تاریخ صورت گرفته و همچنان ادامه دارد و این با روح صلح، برادری و برابری در ستیز است.

 در حالی که خاطره عکس کوین کارتر اهل آفریقای جنوبی را یادآوری می‌کند، ادامه می‌دهد: ۱۰ ، ۱۲ سال پیش بود که عکس کودک فقیر در سودان  که کرکسی در نزدیکی او نشسته بود پربازدید شد. وقتی این عکس را دیدم از شدت غم و غصه دلم گرفت. با دیدن آن عکس تصمیم گرفتم اثر هنری خلق کنم که روح وحدت، صلح و دوستی، آرامش، احترام به ادیان ، یکتاپرستی، نیایش و … را به زبان هنر در دنیا نشان دهم.

 استاد بلند شده و همچنان که کتاب های نمادین پیامبران اولوالعزم را روی پایه‌های خود قرار می‌دهد می‌پرسم درخت بشیر صلح چرا به نماد چلچراغ است، چرا هفت پایه دارد؟ آن فرشته‌ها آن بالا چه می‌کنند؟ این کتاب‌ها برای کدام پیامبران است؟

آنقدر چرا چرا می‌کنم که خنده‌ام می‌گیرد و استاد با صبر و حوصله می‌گوید همه این چراها جواب معناداری دارند.

درخت بشیر صلح و دوستی به شکل چلچراغ است و  ۴۰ شاخه دارد که ارتفاع هر لاله یا شاخه آن ۴۰، ۶۰ یا ۸۰ سانتی‌متر است.

نماد اینکه انسان در سن ۴۰سالگی به تکامل می‌رسد، اصلا ۴۰ یک عدد مقدس است، حضرت محمد( ص) در چهل سالگی به پیامبری مبعوث شد.

حضرت موسی ۴۰ شبانه روز به امر خداوند به دور از قوم خود به عبادت خدا پرداخته،  در کتاب‌های یهود اشاره شده که قوم بنی اسرائیل ۴۰ سال در بیابان به سر برده‌اند  و سایر کارهایی که چهل را به نماد خوبی در میان ادیان تبدیل کرده است. برای همین من هم چلچراغ را برای نماد صلح و دوستی انتخاب کرده‌ام.

شاخه‌های درخت از پایین به بالا در چهار ردیف از بزرگ به کوچک  رشد کرده، در انتهای هر شاخه مانند میوه درخت، گل لاله طراحی شده و شمعی به زیبایی  در داخل آن جای گرفته است.

اینکه این چلچراغ روی هفت پایه قرار دارد به سبب این است که خداوند مهربان آسمان و زمین را در هفت روز خلق کرده است.

فرشتگان مقرب

در ردیف آخر شاخه‌ها، چهار فرشته بال‌های خود را گشوده‌اند و استاد در توصیف آنها می‌گوید: آن فرشته‌ها نماد پاکی‌اند. فرشتگان الهی حضرت جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل هستند. جبرائیل فرشته وحی است، میکائیل فرشتهٔ روزی‌رسان، اسرافیل فرشته روز رستاخیز و عزرائیل فرشته ملک‌الموت است.

استاد قنبری می‌توانم حدس بزنم که آن کبوتر سفید هم پیام آور آزادی است. بله درسته آن پرنده‌ای هم که بالاتر از فرشته‌ها پرواز می‌کند نماد صلح و معصومیت و  پیام آور آزادی است که شاخه‌ای از زیتون را در منقار خود دارد و به انسان احساس آزادی و عشق می‌دهد.

 آزادی از تمام ظلم‌هایی که در جهان وجود دارد. متاسفانه تعدادی از انسان‌های بد دل و مغرض در دنیا وجود دارند که برای ظلم، غارت و جنگ می‌کوشند ولی در مقابل آنها این پرنده نماد آزادی خواهی در جهان است. پرنده صلحی که در پرچم سازمان ملل نیز دیده می‌شود.

درخت بشیر صلح ۶ ریشه دارد که به ظاهر ریشه آن قطع شده و روی زمین قرار دارد ولی چنان جوانه زده و شکوفا شده است که زیبایی را مهمان چشم هر بیننده‌ای می‌کند.

این اثر زیبای منبت کاری شده با گل‌های اسلیمی و رومی که در منبت مرسوم است طراحی شده چرا که انسان‌ها در غم و شادی به همدیگر گل هدیه می‌دهند.

دور تا دور درخت بشیر صلح را کتاب‌های آسمانی در برگرفته‌اند تا نمادی از ایجاد صلح، آرامش و امنیت 
در سایه اطاعت از دستورات الهی باشد. در طراحی تذهیب اطراف متن کتاب‌های آسمانی نقش‌های اسلیمی ایرانی به کار رفته است.

آیات دوستی 

در هر صفحه از کتاب‌های آسمانی جملاتی در مورد صلح  و دوستی و برابری از پیامبران الهی روی آن نوشته شده است. جملاتی که به خلاقیت و ظرافت زیادی بر روی چوب منبت کاری شده و جملات فارسی از خط نستعلیق به عنوان اصلی‌ترین خط ایرانی بهره گرفته است.

هر کدام از جملات را می خوانم. روی اولین کتاب  که قرآن کریم است  آیه ۶۱ سوره بقره نگارش شده” ای کسانی که ایمان آورده‌اید همگی در صلح و آشتی در آیید و از گام‌های شیطان پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست.” 

در کتاب بعدی انجیل لوقا می خوانم” با مردم آن گونه رفتار کنید که می خواهید با شما رفتار کنند.”

به سراغ کتاب بعدی  تورات می روم” از همسایه خود انتقام نگیرید و از وی نفرت نداشته باشید بلکه او را چون جان خویش دوست بدارید.”  

کتاب چهارم از صحف ابراهیم مرا به خواندن این جمله مهمان می کند” و ابراهیم به او داد یک دهم از همه چیز، اول نام به معنای پادشاه، عدالت و همچنین پادشاه سالم یعنی پادشاه صلح .”

آخرین جمله این کتاب های آسمانی از کتاب  صحف حضرت نوح است که درباره عدالت حضرت نوح  نوشته” نوح مردی عادل بود که در میان مردم زمان خود بی قید و شرط به خدا وفادار بود.”

هر ‌کدام از این جملات سرشار از صلح و دوستی به چهار زبان اصلی عربی، فارسی، ترکی لاتین و انگلیسی با هنر منبت کاری نوشته شده و دور تا دور آنها به گل های زیبا مزین شده است.

پیام صلح ملت ایران

رویش نقش و نگار در دل چوب و تلفیق هنر و حوصله استاد قنبری ۱۰ سال تمام و روزی ۱۲ ساعت یک شاهکار هنری بی بدیل را خلق کرده و به نمایش گذاشته است تا از این طریق پیام صلح و دوستی ملت ایران را به دنیا مخابره کرده و بگوید صفحات سترگ تاریخ نشان می دهد ملت ایران اسلامی هیچ وقت شروع کننده یک جنگ نبوده اند بلکه این ملت همیشه از خوشان دفاع کرده اند.

او ادامه می‌دهد: ما انسان‌های صلح طلبی هستیم ولی برخی افراد و حکومت‌های مستبد و مستکبر کشور ما را  دشمن  یهودیت معرفی می‌کنند در حالی که مستندات تاریخی نشان می‌دهد سه نوبت ما آنها را از مرگ حتمی نجات داده‌ایم. این افراد و حکومت‌های مستکبر دشمن انسانیت هستند.

حرف‌های استاد که تمام می‌شود نگاهی به پایه‌های می‌اندازم که دور تا دور  درخت بشیر صلح هستند پایه‌هایی که کتاب‌های آسمانی روی آن قرار دارند خودش دنیایی از حرف است.

گل‌هایی برآمده از اسلحه

در کف این پایه‌ها نقشه پنج قاره به طور مجزا کنده کاری شده و این پیام را دارد که صلح جهانی در تمام قاره‌ها باید باشد.

در هر پایه سه اسلحه کلاشینکف به عنوان نماد جنگ و خونریزی اجرا شده ولی لوله تفنگ اسلحه‌ها به منزله پایان جنگ و درگیری و برقراری صلح در پنج قاره در هم گره خورده و شمع به جای گلوله،باروت، دود و سیاهی امید و روشنایی  هدیه می کند چرا که ما باور داریم دنیا با گل‌های زیبا با طراوت و با شمع دل افروز و منور می‌شود.

در زیر کتاب‌های آسمانی پایه‌ای به شکل قلب کار شده و نماد این است که انسان کلام وحی خدا را با جان و دل پذیرفته است. 

پایه این کتاب‌ها  با چهار عنصر نقشه قاره‌ها، شمع، گل و اسلحه زینت داده شده است. در کنار درخت بشیر صلح  یک پایه‌ای قرار دارد که ارتفاع آن  ۹۰ سانتی‌متر بوده و از پایین دست‌های زیادی آن را در برگرفته‌اند و رفته‌رفته تعداد این دست‌ها کمتر شده و در نهایت پنج دست مانده است.
 
در دنیای صلح نژادپرستی بیگانه است

خب استاد قنبری چرا تعداد دست کمتر شده ؟ این پایه که دست‌ها آن را نگه داشته‌اند کره زمین است که تحت تاثیر صلح جهانی بوده و باعث اتحاد ملت‌ها می‌شود.

اگر انسان‌ها دست به دست هم بدهند کره زمین آباد می‌شود، این خوشه‌های گندم هم در کنار دست‌ها قرار دارد نشانی از خیر و برکت زمین است، می‌بینید تعداد دست‌ها در پایین زیاد است و بعد کمتر شده و پنج دست باقی مانده که نماد پنج قاره است. ببینید رنگ دست‌ها باهم فرق می‌کند یکی کم رنگ‌تر و یکی پررنگ‌تر است، یعنی اینکه انسان‌ها باهم برابرند و نژادپرستی جایی ندارد.

این نکته را هم اشاره کنم کره زمین به حالت تو خالی است تا وزن آن زیاد نشود که با وصل کردن چوب‌هایی به شکل نیم دایره و قاچ شده و به دقت انجام شده است.

آن چنان که هنرمند تبریزی توضیح می‌دهد: درخت بشیر صلح از ۱۱۵ تکه چوب درخت گردو کار شده و برای اجرای قطعات بزرگ از اتصال چندین تکه چوب به همدیگر با رعایت جهات طولی استفاده شده است و در مورد رنگ آن نیز باید گفت رنگ آن ثابت بوده و هیچ خطری آن را تهدید نمی‌کند چون رنگ آن لاک الکلی است.

استاد علی قنبری به عنوان طراح و سازنده این اثر بوده و  هنرمندان دیگری به نام‌های سپیده فیضی، سیما بهروزیان باغبان و کبری دشمن فکن با او همکاری کرده‌اند.

استاد قنبری دارای نشان درجه یک هنری از وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و از آثار با ارزش این هنرمند تبریزی می‌توان به میز کنسول منبت کاری شده در موزه عمارت شهرداری تبریز اشاره کرد.

درخت بشیر صلح پاسخی شایسته به قرآن سوزی

این هنرمند تبریزی در خط مقدم یک جنگ فرهنگی تمام‌ عیار برای صلح می‌کوشد در برابر افراد مغرضی که به قرآن‌کریم  کتاب آسمانی و مقدس مسلمانان جسارت کرده و قرآن سوزی می‌کنند در شاهکار هنری خود کتاب‌های آسمانی ادیان مختلف را به زیبایی در کنار هم طراحی کرده و به زبان هنر اعلام می‌کند در تمام ادیان به صلح و نیکی به همدیگر سفارش شده است و افراد نباید به اعتقادات دیگران توهین یا جسارت کنند.

در پایان باید گفت این شاهکار هنری با تمام ظرافت و زیبایی خاص در یک فضای بسته قرار دارد و پیش از این مسوولان استانی و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای خرید و اهدای آن به سازمان‌ملل نامه نگاری‌های مقدماتی را انجام داده‌اند ولی تاکنون هیچ اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته است.