خمیازه یک پدیده جهانی است و علاوه بر انسان‌ها در بسیاری از گونه‌های مهره‌داران از گرگ‌ها تا طوطی‌ها از سنین بسیار پایین دیده می‌شود. خمیازه کشیدن یک واکنش طبیعی برای تغییر حالت مغز است که با بیداری بدن همراه است. اگر دقت کنید بیشتر آدم‌ها هنگام خستگی و در موقعیت‌هایی که خواب‌آلودند، خمیازه می‌کشند.

در طول خمیازه کشیدن، رفتار افراد به صورت دم طولانی، وقفه‌ کوتاه و بازدم همراه با صدای خارج شدن هوا از دهان است و این الگو برای همه افراد یکسان است. اما چرا وقتی می‌بینیم شخص دیگری خمیازه می‌کشد، ما هم این کار را تکرار می‌کنیم؟

خمیازه؛ یک مکانیسم ضروری برای بقا!

توضیحات بیولوژیکی زیادی برای مسری‌ بودن خمیازه ارائه شده است؛ اما اجماع علمی چیست؟ کارشناسان می‌گویند به احتمال زیاد خمیازه یک مکانیسم ضروری برای بقا باشد. اما هدف واقعی آن چیست؟ این ایده رایج که خمیازه کشیدن باعث افزایش اکسیژن‌رسانی به مغز می‌شود، تایید نشده است. در توضیح دیگری آمده، خمیازه کشیدن به حفظ توجه کمک می‌کند اما باز هم درباره آن اتفاق‌نظر وجود ندارد. فرضیه قوی‌تر می‌گوید ارتباط بین خمیازه کشیدن و ریتم شبانه‌روزی، ساعت بیولوژیکی ماست. به طور دقیق‌تر، زمانی که بدن کمتر هوشیار است، مانند زمانی که برای هضم یک وعده غذایی فعالیت می‌کند، خمیازه رخ می‌دهد.

کمک به همگام‌سازی رفتار گروهی

با این که دلایل پشت خمیازه کشیدن هنوز تأیید نشده است، اما ماهیت مسری بودن آن، اکتشافات قابل توجهی در رشته‌های مختلف هم در زیست‌شناسی و هم در روان‎شناسی اجتماعی ایجاد می‌کند. خمیازه می‌تواند نقش مهمی در تعاملات اجتماعی ایفا کند، همان‌طور که شترمرغ ها از آن برای هماهنگ‌کردن رفتار گروهی استفاده می‌کنند. خمیازه می‌تواند به عنوان سیگنالی باشد که نشان‌دهنده تغییر در فعالیت یا هوشیاری است و اطمینان حاصل می‌کند که همه اعضای گروه در همان زمان هوشیار یا در حال استراحت هستند، ایمنی جمعی را افزایش می‌دهد و ریتم گروه را حفظ می‌کند. فرضیه اصلی این است که خمیازه به همگام سازی رفتار گروهی کمک می‌کند.

شاید برای همدلی با دیگران!

وقتی فردی خمیازه می‌کشد یا ما صدای خمیازه‌ فرد دیگری را می‌شنویم، نورون‌های آینه‌ای نواحی مغز درگیر تقلید می‌شوند و این همدلی را تحریک می‌کند! این نورون‌ها با مشاهده رفتارها، فعال می‌شوند؛ برای مثال زمانی که کودک حرکات والدین خود را دنبال می‌کند تا بند کفش‌هایش را ببندد. به نظر می‌رسد همدلی نقش کلیدی در مستعد شدن به خمیازه کشیدن مسری ایفا می‌کند. گفته می‌شود افراد مبتلا به اختلالات اجتماعی، مانند اوتیسم یا اسکیزوفرنی کمتر پذیرای خمیازه کشیدن از سمت دیگران هستند. تحقیقات حتی نشان می دهد که عوامل خارجی مانند تنفس و دمای بدن به ترتیب می توانند خمیازه مسری را کاهش و افزایش دهند.

با خمیازه‌های زیاد چه کنیم؟

اگر می‌‌بینید در طول روز زیاد خمیازه می‌‌کشید فوری نتیجه‌گیری نکنید که یک اختلال نورولوژیکی دارید و خودتان نمی‌‌دانید. اول با یک سؤال واضح شروع کنید: آیا به‌ اندازه کافی می‌‌خوابم؟ خواب کافی یعنی ۷ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت شبانه. حالا نوبت سوال دوم است: آیا بیشتر وقت‌ها استرس دارم؟ اگر این‌طور است خمیازه‌ ها به شما می‌گویند که باید بیشتر مراقب ذهن و روان خود باشید و حتی اگر لازم است به یک درمانگر مراجعه کنید تا روش‌ های کنترل استرس و اضطراب را یاد بگیرید. یادتان نرود زیاد آب بنوشید چون کم‌‌آبی بدن هم می‌تواند باعث خمیازه‌‌های زیاد شود. شاید زیاد و پشت‌ سر هم خمیازه‌ کشیدن آزاردهنده باشد؛ اما این را نیز در نظر بگیرید که بدن‌تان با این پیام سعی دارد چیزی به شما بگوید و آگاه‌تان کند.