به همت «سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس و مقاومت» و با همکاری «موزه هنرهای معاصر فلسطین»، مراسم افتتاحیه نمایشگاه عکس «بر شانه‌های اشک» با محوریت آیین‌های ملی تکریم و تشییع پیکر مطهر شهدای ایران برگزار شد.
موزه فلسطین تهران شاهد برگزاری آیینی فرهنگی بود که حال‌وهوای متفاوتی به این مجموعه بخشید. نمایشگاه عکس «بر شانه‌های اشک» که روایتی تصویری از آیین‌های ملی تکریم و تشییع پیکر مطهر شهدای ایران است، با حضور جمعی از فرماندهان، مدیران فرهنگی و هنرمندان افتتاح شد؛ رویدادی که نه‌تنها یک نمایشگاه ساده، بلکه ثبت بخش دیگری از حافظه تاریخی ملت ایران محسوب می‌شود.
در این مراسم، چهره‌های شناخته‌شده حوزه دفاع مقدس حضور داشتند؛ از جمله امیر سرتیپ نبی سهرابی جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت، علی‌اصغر جعفری معاون هماهنگ‌کننده و امور مجلس بنیاد، امیر محمود سزاوار رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آجا، سید محمد نادری رئیس سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس و مقاومت، حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام سید محسن محمودی رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تهران و سردار مهدی امیریان مدیرعامل موزه ملی انقلاب و دفاع مقدس.
پیام نمایشگاه در آستانه تشییع شهدای گمنام
امیر سرتیپ نبی سهرابی در سخنان خود، بر اهمیت زمان‌بندی این نمایشگاه تأکید کرد. او گفت: «شهدای گمنام در زمان حیاتشان برای کشور پیروزی آفریدند؛ احساس خوبی که با دیدن این تصاویر پیدا می‌کنیم از آنجاست که آنها جان خود را برای استقلال کشور گذاشتند.»
جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت افزود: «این شهدا دو بار برای ایران افتخار آفریدند؛ یک‌بار با نثار جانشان و بار دیگر با حضوری که امروز موجب امیدآفرینی، وحدت همبستگی مردم شده است.»
او سپس به آماری مهم اشاره کرد: طی سال گذشته ۱۲ هزار مراسم تشییع در شهرها و روستاهای کشور برگزار شده است. همچنین دوشنبه آینده، همزمان با سالروز شهادت حضرت زهرا (س)، ۱۰۰ شهید در تهران و ۲۰۰ شهید والامقام در مراکز استان‌ها تشییع خواهند شد.
به گفته جانشین بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت، «این شهدا می‌آیند تا ملت را بار دیگر در برابر دشمن ثابت‌قدم نگه‌دارند.»
چگونگی شکل‌گیری ایده و انتخاب عکس‌ها
در بخش دیگری از مراسم، محمد صمدی مدیر مرکز هنرهای تجسمی سازمان هنری دفاع مقدس، درباره روند شکل‌گیری این مجموعه توضیح داد. او گفت: «ایده جمع‌آوری این عکس‌ها نخستین‌بار از سوی سردار بهمن کارگر مطرح شد و پس از آن، فراخوان و جمع‌آوری آثار توسط آقای حشمت‌الله روایی دنبال شد.»
صمدی توضیح داد که برای انتخاب آثار، حجم عظیمی از تصاویر بررسی شده است: «از میان ۱۱ هزار عکس ارسال‌شده، تنها ۱۱۰ اثر برای نمایشگاه برگزیده شد. این نشان می‌دهد روند انتخاب، بسیار دقیق، سخت‌گیرانه و حرفه‌ای انجام شده است.»
چشم‌انداز هنری نمایشگاه
فرهاد سلیمانی، مدیرگروه عکاسی دانشکده هنرهای زیبا که در انتخاب و نظم‌دهی اولیه کتاب تصویری مرتبط با این مجموعه نقش داشته، درباره ویژگی‌های ظریف این آثار گفت: «تفاوت مهم این مجموعه در بومی‌بودن عکاسان و تنوع جغرافیایی تصاویر است. نگاه غیرکلیشه‌ای به آیین‌های تشییع، باعث شده عکس‌ها از سطح ثبت واقعه فراتر بروند و به اسناد فرهنگی تبدیل شوند.»
او افزود: «در سفر علمی که به یکی از دانشگاه‌های خارجی داشتم، اعضای هیئت دانشگاهی از من درباره این عکس‌ها پرسش کردند. به آنها توضیح دادم که شما به‌دنبال آرتیست هستید، اما در ایران هنر را می‌توان در مقبره‌هایی دید که مادران شهدا با ذوق و سلیقه خود آراسته‌اند. این ترکیبی از هنر مفهومی، آیین سوگواری و فرهنگ عمیق ایرانی است.»
سلیمانی مهم‌ترین نکته آثار را چنین توصیف کرد: «گرچه تصاویر با موضوع شهادت و تشییع گره خورده‌اند، اما روح حاکم بر آنها غم نیست؛ بلکه حماسه، عزت و فرهنگ عاشورایی است. این همان چیزی است که بسیاری از بازدیدکنندگان هنگام تماشای مجموعه حس می‌کنند؛ آرامش، افتخار و معنویت.»
حجت‌الاسلام میرتاج‌الدینی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی نیز که در این مراسم حضور داشت، با نگاهی فرهنگی‌تر به موضوع پرداخت. او گفت: «شهدا ارزشمندترین میراث معنوی ملت ایران هستند.»
وی ادامه داد: «دیدن این مجموعه مرا به یاد کتاب ارتحال امام انداخت؛ کتابی که سال‌هاست اثرگذاری آن ادامه دارد. این مجموعه نیز در همان مسیر قرار دارد و می‌تواند حافظه تصویری ملت را تقویت کند.»
او همچنین اظهار داشت: «انتشار و چاپ این عکس‌ها بهترین کار برای زنده نگه‌داشتن یاد و مسیر شهداست و باید از بنیاد حفظ آثار برای فراهم کردن امکان انتشار مجموعه تقدیر کرد.»
گفتنی است نمایشگاه «بر شانه‌های اشک» از ۲۸ آبان تا ۱۰ آذر ۱۴۰۴، به‌جز پنجشنبه‌ها و روزهای تعطیل، هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۸ در موزه فلسطین تهران پذیرای علاقه‌مندان است. برگزارکنندگان اعلام کرده‌اند که به دلیل استقبال اولیه، احتمال تمدید زمان بازدید نیز وجود دارد.
