امیر مشهدی عباس، داور هشتمین جشنواره تئاتر منطقهای افراد دارای معلولیت آفتاب، در گفتوگو با خبرنگار روابط عمومی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با تأکید بر اهمیت جشنوارههای هنری در شناسایی و شکوفایی استعداد افراد دارای معلولیت گفت: جشنوارهها باید بهدرستی تبیین و تعریف شوند و نباید بهعنوان یک فعالیت جنبی یا صرفاً تفریحی در حوزه افراد فراگیر و توانیاب مورد توجه قرار گیرند.
وی با اشاره به نقش جشنوارهها در کشف استعدادهای نهفته افراد بیان کرد: یکی از مهمترین کارکردهای برگزاری جشنوارهها این است که بتوانیم استعداد افراد را شناسایی کنیم و ببینیم هر فرد در چه حوزهای توانمندی دارد. تئاتر بهعنوان یک فعالیت کاملاً جمعی، ظرفیت بسیار بالایی برای این موضوع دارد و میتوان از آن بهعنوان یک فعالیت گروهی مؤثر بهره برد.
مشهدی عباس با بیان اینکه تئاتر مجموعهای از هنرهاست، افزود: در تئاتر بخشها و عناصر متعددی وجود دارد. برای مثال، اگر فردی به نقاشی علاقهمند باشد، میتواند دکور نمایش را نقاشی کند؛ اگر به هنرهای تجسمی علاقه دارد، میتواند دکور بسازد؛ اگر به موسیقی علاقهمند است، میتواند موسیقی نمایش را بنوازد؛ اگر به عروسک علاقه دارد، میتواند در حوزه عروسکسازی فعالیت کند؛ اگر به بازیگری علاقه دارد، بازیگر شود؛ اگر به عروسکگردانی یا صداپیشگی علاقهمند است، میتواند در این بخشها فعالیت داشته باشد و حتی اگر فردی به خیاطی و طراحی لباس علاقه داشته باشد، میتواند لباس نمایش را آماده کند.
وی ادامه داد: وقتی چنین فعالیتی با این گستردگی وجود دارد، باید بررسی کنیم که چه راهکار مؤثری برای بخش توانیاب یا فراگیر دارد. یکی از مشکلات مهمی که بسیاری از بچههای دارای معلولیت با آن مواجه هستند، جمعگریزی است؛ یعنی دوری از فعالیتهای جمعی. علت این موضوع هم این است که جامعه آموزش ندیده که چگونه این افراد را در دل خود جای دهد. به همین دلیل، فعالیتهایی مانند تئاتر میتوانند بهراحتی این عزیزان را به جمع و جامعه بازگردانند.
داور هشتمین جشنواره تئاتر منطقهای افراد دارای معلولیت آفتاب با تأکید بر نقش تئاتر در شکوفایی استعدادها گفت: نکته دوم این است که این افراد با یک تخصص مشخص روبهرو میشوند و استعدادهایشان شکوفا میشود. ما شاهد هستیم فردی که نابیناست، بازیگر بسیار خوبی میشود؛ فردی که اوتیسم دارد، نوازنده توانمندی است؛ یا فردی که دچار سندروم است، صدای بسیار خوبی دارد. این افراد معمولاً زمانی که در یک ویژگی محدودیت دارند، ویژگیهای دیگرشان پررنگتر میشود.
وی افزود: زمانی که استعداد این افراد در بستر یک فعالیت هنری کشف میشود، ابتدا در بین خودشان، سپس در جمع و در نهایت در جامعه میدرخشند. در این مرحله، جامعه آنها را بهعنوان یک هنرمند میپذیرد. جامعه بلد است با یک هنرمند چگونه برخورد کند، حتی اگر آن هنرمند توانخواه یا فراگیر باشد. بنابراین، این جشنواره میتواند یک استارت بسیار قوی برای حضور جدی این عزیزان در دل جامعه باشد.
مشهدی عباس با بیان اینکه نباید به این جشنواره نگاه تفریحی داشت، تصریح کرد: به همین دلیل تأکید میکنم که این جشنواره نباید یک فعالیت جنبی باشد و نباید تئاتر در این فضا صرفاً بهعنوان تفریح در نظر گرفته شود. این باید یک فعالیت بسیار جدی برای افرادی باشد که به تئاتر علاقهمند هستند و این مسیر بتواند سرنوشت زندگی آنها را تغییر دهد.
وی درباره ویژگیهای کارگردانی که با گروههای تئاتر فراگیر کار میکند، اظهار کرد: ویژگیهای کلی کارگردان تئاتر مشخص است، اما کارگردانی که با بچههای فراگیر کار میکند، مهمترین ویژگیای که باید داشته باشد این است که بداند چگونه احساسات این بچهها را کنترل و مدیریت کند. دلیل آن هم این است که احساسات در این افراد بیش از هر چیز دیگری پررنگ است.
وی توضیح داد: این بچهها به دلیل شرایطی مانند نابینایی، سندروم یا اوتیسم، نمیتوانند احساسات خود را مانند سایر افراد بهصورت نرمال تخلیه کنند؛ مثلاً هنگام ناراحتی بهراحتی گریه کنند یا هنگام شادی بهسادگی بخندند. به همین خاطر، احساسات آنها معمولاً اغراقآمیزتر و پررنگتر است و در درونشان انباشته میشود. بهترین کاری که یک کارگردان میتواند انجام دهد، این است که ابتدا این فضا را کنترل کند و سپس از این احساسات، بهترین بهره را در مسیر خلق اثر هنری بگیرد. به نظر من، راز موفقیت کارگردانی که با بچههای فراگیر کار میکند، دقیقاً در همین موضوع نهفته است.
این داور جشنواره در بخش دیگری از سخنان خود به تجربه فعالیت در حوزه تئاتر فراگیر اشاره کرد و گفت: من طی دو یا سه سال گذشته، و حتی پیش از آن، به دلیل مسئولیتی که در کانون پرورش فکری داشتم، فضایی را فراهم کرده بودیم تا گروههایی که در حوزه تئاتر فراگیر فعالیت میکنند و آثارشان استانداردهای لازم را دارد، بتوانند در یکی از حرفهایترین سالنهای کودک و نوجوان اجرا داشته باشند.
وی افزود: زمانی که این اجراها انجام شد، تماشاگران آثار را مقایسه میکردند و نتیجه این بود که نمایشهایی که توسط بچههای فراگیر روی صحنه میرفت، هیچ تفاوتی با تئاترهایی که توسط گروههای حرفهای اجرا میشد، نداشت. همان تأثیری که یک نمایش حرفهای باید روی مخاطب بگذارد، این نمایشها نیز میگذاشت.
مشهدی عباس خاطرنشان کرد: نکته جالبتر این بود که مخاطبان استقبال بسیار خوبی داشتند و نگاه ترحمآمیزی به نمایشها وجود نداشت. حتی فروش نمایشها نیز بسیار خوب بود. این موضوع نشاندهنده یک برد و موفقیت بزرگ برای افرادی است که میتوانند با بچههای فراگیر کار کنند، حوصله، توانایی و انگیزه آن را دارند. به نظر من، نباید این ظرفیت بزرگ را دستکم گرفت.
