محمدرضا سنگری با بیان اینکه در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان کمکاری کردهایم میگویم: نیاز داریم که نویسندگان و نهادهای مرتبط با آموزش کودکان وارد این موضوع شوند.
این پژوهشگر و نویسنده درباره ارزیابیاش از کتابهایی که درباره واقعه عاشورا و نهضت امام حسین (ع) منتشر میشوند، اظهار کرد: کتابهایی که در روزگار ما دارد چاپ میشود و خوشبختانه بسیار هم انبوه است، در چند حوزه قرار دارند؛ بخشی از آنها در حوزه داستان است، مثلا در رمان پرداخت داستانگونه از کربلا یا شخصیتهای کربلا داریم. اینکتابها معمولا مورد اقبال و علاقه مردم هستند مثلا برخی از کارهایی که پیشتر سیدمهدی شجاعی چاپ کرده مانند «از دیار حبیب»، «پدر، عشق و پسر» و «آفتاب در حجاب» و «سقای آب و ادب». برخی از این رمانها هم کاملا ساختار داستانی پیدا میکنند مانند «پس از بیست سال» سلمان کدیور و «نامیرا» نوشته صادق کرمیار که مردم به آنها نیز علاقه نشان میدهند.
او با بیان اینکه بخشی از کتابهای در حوزه کودک و نوجوان است، افزود: الان فعالیتها در این زمینه بسیار زیاد است مثلا مجموعهای که درباره اصحاب اباعبداللهالحسین(ع) با تصویرگریهای بسیار مناسب پرویز امینی منتشر شده است، این کتابها هم مورد توجه هستند اما به گمانم هنوز ضعفهای جدیای در حوزه کودک داریم و متأسفانه کارهایی بایسته و شایستهای که باید در باب عاشورا باشد و نسل امروز کودک و نوجوان ما را بتواند تغذیه کند، اندک است.
سنگری درباره اینکه برخی از کتابهای حوزه کودک درباره این موضوع گاه کتابسازی هستند، چه کارهایی در این زمینه میتوانیم انجام دهیم، توضیح داد: مجموعههایی را داریم که متولی کودک و نوجوان هستند و شاخصترین آنها آموزش و پرورش است. آموزش و پروش چند انتشارات دارد، یکی منادی تربیت و دیگری انتشارات مدرسه که باید بیشتر تلاش کنند. تا جاییکه اطلاع دارم کسانی که مسئولیت انتشارت مدرسه را بر عهده دارند، کسانی هستند که با تاریخ اسلام آشنایند، رشته تخصصی دکتر حمیدرضا شاهآبادی تاریخ اسلام است. باید اینها بیشتر به میدان بیایند و در این زمینه برنامهریزی کنند و فکر کنند.
رییس «اندیشکده ادبیات پایداری» ادامه داد: این مجموعهها صاحبنظران و نویسندگان را دعوت کنند تا درباره مسائل گفتوگو کنند و ببیند از چه زوایای جدیدی میتوان به عاشورا پرداخت، عاشوار را چگونه میتوان مطرح کرد؟ و فقط به صرف عاشورا نپردازیم، ممکن است مسائلی را از امروز طرح کنیم که اتفاقا با عاشورا گره خوردهاند.جا دیگری که در این زمینه مسئولیت دارد، کانون پرورش فکری است. کانون چند کار دراین زمینه انجام داده اما باید گامهای بلندتری بردارد. توصیه میکنیم این مجموعههای فعال سعی کنند کتابهای مناسبتر و قویتری چه به لحاظ وجه ادبی و چه اعتبار تاریخی ارائه کنند.
نویسنده «سوگ سرخ»، «یک جرعه تشنگی» و «اربعین مرثیه» در ادامه گفت: بخش دیگری از کتابهایی که در زمینه عاشورا هستند، کتابهای پژوهشیاند. خوشبختانه در هیچدورهای از تاریخ اینقدر کار مطالعاتی و پژوهشی سخته، سنجیده و استوار درباره عاشورا صورت نگرفته بود؛ مثلا کارهایی که مرحوم آیتالله محمدی ریشهری داشت کتاب «دانشنامه امام حسین (ع)» او یا خلاصه این کتاب که به صورت یک جلد منتشر شده، خیلی خوب است. همچنین کتاب ارزشمند «مقتل جامع سیدالشهدا(ع)» نوشته مرحوم مهدی پیشوایی از فضلا و علمای حوزه علمیه که دو جلد نوشته شده، کار ارزنده و مناسبی است. بسیاری از شخصیتهای حوزیمان در این زمینه کتاب نوشتهاند که کتابهای قابل اعتنایی هستند و میشود از آنها بهرهگیری و استفاده کرد مثلا حضرت آیتالله مکارم شیرازی، آیتالله سبحانی و آیتالله جوادی آملی کتابهایی در این زمینه منتشر کردهاند یا مجموعه سخنرانیهای مقام معظم رهبری که با عنوان «انسان ۲۵۰ ساله» چاپ شده است. کتابهای یادشده کتابهای بسیار ارزندهای هستند که مردم میتوانند از آنها استفاده کند.
او با بیان اینکه در حوزه شعر هم کارهای خوبی انجام شده است، خاطرنشان کرد: یکی از برجستهترین جاهایی که در این زمینه کار کرده، شبِ شعر عاشورایی شیراز است که هر سال یک مجموعه شعر و کتاب درباره موضوع محوری آن سال را طرح میکنند و شاعران در آن زمینه شعر میگویند.
سنگری درباره آسیبهایی که کتابهای عاشورایی را تهدید میکند، توضیح داد: جامعه ما هنوز دوره گذار از فرهنگ شفاهی و افواهی را پشتسر نگذاشته است یعنی بیشتر بر اساس شنیدهها عمل میکنند نه مطالعه کردن و خواندن. برخی از کسانی که شعر میگویند و یا متنی مینویسند، همان چیزی را که شنیدهاند مطرح میکنند. درحالی که ما به مطالعه دقیق و پژوهش نیاز داریم و باید به این موضوع بپردازیم. نسل امروز، نسل مطالبهگر و نسل روشنی است و قابل قیاس با نسل ۵۰ سال و صدسال پیش نیست.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه افزود: صد سال پیش اهل منبر هرچه میگفتند و هر مسئلهای را که مطرح میکردند، مردم میپذیرفتند اما امروز نوجوان ما پرسشگر است، اگر مسئلهای را مطرح میکنید، سوال میکند و برایش دلیل و سند میخواهد. در نتیجه لازم است کتابهای ما از اتقان و استحکام و مستند بودن برخوردار باشند. البته هنوز برخی از مجموعه شعرها و کتابهایی که سرگذشت کربلا و وقایع کربلا را طرح میکنند، بنیاد و اساس قویای ندارند و آمیخته با تحریفات هستند و افزودهها در آنها بسیار زیاد است که باید مراقب بود. خوشبختانه شرایط جامعه ما به آن سمتی میرود که این دست کتابها دارد در آن کمتر میشود.
محمدرضا سنگری درباره شعرهای ضعیفی که گاه در مداحیها استفاده میشود و اینکه چطور میتوانیم از ظرفیت شعر فاخر در مداحیها استفاده کنیم، اظهار کرد: سنت مجالس ما بر گریاندن است و هر چه بیشتر و بهتر بتوانیم بگریانیم، این مجلس بهتر و قویتر است درحالی که مجلس حضرت ابیعبدالله (ع) جز گریه که خیلی هم مناسب و خوب است و اهل بیت بر آن تأکید کردند، باید پایگاه و جایگاه معرفتافزایی باشد و باید در آنجا روشنگریهای اتفاق بیفتد، درسهای کربلا در آن مطرح شود. اگر احیانا اینها نباشد، مجلس و محفل ما از نظر ارزش فرو کاهیده میشود. خوشبختانه در روزگار ماشعرهای بهتر، محکمتر و مستند دارد زیاد میشود. شاعران جوان و میانسال ما الان به مطالعه میپردازند و وقتی میخواهند چیزی را طرح کنند، گاهی تماس میگیرند، سوال میکنند که آیا این مسئله درس است؟ اگر احیانا تحریف باشد و یا استناد قوی تاریخی نداشته باشد، معمولا میپذیرند. دارد اتفاقهای خوبی در حوزه شعر عاشورایی، نوحهها، مداحیها و روضهها میافتد و به سمت اتقان و استحکام پیش میرود.
ایران اکونومیست
