این کاروانسرا که در قرون متمادی به دلایل مختلفی چون نظامی، تجاری و مذهبی توسعه و تکامل یافته با تلاش های فراوان از مرمت تا پیگیری های بین المللی به عنوان نخستین اثر میراث فرهنگی استان است که در فهرست یونسکو ثبت شده اما این تازه آغاز راهی برای رونق و آینده ای بهتر است .

حمایت بیشتر رسانه های ارتباط جمعی برای معرفی،مشارکت شهروندان به منظور نگهداری و عزم جدی تر مسوولان به منظور توسعه زیرساخت های گردشگری از نیازهایی است که ضمن تداوم حیات کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت شرایط بهبود معیشت همسایگان آن را فراهم می کند.

این کاروانسرای به‌جا مانده از عصر طلایی صفویه در بافت تاریخی و منحصربفرد بلادشاپور دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه عصر یکشنبه، ۲۶ شهریور(۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳)، در چهل‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) در شهر ریاض عربستان به همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی در ایران ثبت جهانی شد.

کاروانسرای دهدشت و راهی که پیش روست

کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ثبت کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت با توجه به اینکه زمینه جذب جهانگردان برای بازدید به این منطقه را فراهم می کند نقش تحول آفرینی در منطقه دارد به همین علت شهروندان ساکن اطراف این بنای تاریخی می توانند برای حفاظت از آن مشارکت کنند.

اصغر آتش فراز تاکید کرد: رسانه های ارتباط جمعی هم با معرفی این اثر می توانند ضمن کمک به جذب جهانگردان و ایرانگردان زمینه کمک به درآمدزایی از طریق گردشگری در کهگیلویه و بویراحمد را فراهم کنند.

وی تاکید کرد: ثبت کاروانسرای بلاد شاپور زمینه را برای فعالبت سرمایه گذاران بخش خصوصی با ایجاد اقامتگاه های بومگردی یا یا ایجاد غرفه های فروش سوغات محلی فراهم کرده است.

کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: استفاده از راهنمایان گردشگری که علاوه بر زبان فارسی به انگلیسی هم تسلط داشته باشند از نیازهای دیگر برای خدمات رسانی بهتر به بازدیدکنندگان است.

وی با اشاره به اینکه بناهای تاریخی که فهرست آثار جهانی ثبت می شود اعتبار ویژه دریافت می کنند ابراز امیدواری کرد: این امر زمینه رونق کاروانسرای بلاد شاپور را فراهم کند.

اهمیت کاروانسرای بلاد شاپور

رئیس پایگاه ملی شهر تاریخی دهدشت کهگیلویه با اشاره به ثبت این یادگار ارزشمند تاریخی در فهرست میراث جهانی تاکید کرد: این سازه تاریخی جاذبه ای است که افزون بر ایرانگردان می تواند جهانگردان را هم جذب کند.

اسفندیار اباب اظهار داشت: کارشناسان یونسکو برای مطالعه و ارزیابی ثبت این اثر به همراه مجموعه ای ازکارشناسان وزارت میراث فرهنگی به استان سفر کردند و این بنا را یکی از منحصر به فردترین بافت های تاریخی به جا مانده از ایران کهن اعلام کردند.

وی بیان کرد: با توجه به سابقه تاریخی و وجود بازار، مدرسه، مسجد و حمام در محوطه کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت در استان کهگیلویه وبویراحمد همه ظرفیت های لازم برای جذب جهانگردان در این بنای تاریخی وجود دارد.

اباب ابراز داشت: کاروانسرای بلاد شاپور به دلیل قرار داشتن در شهر دهدشت و پایداری سازه آن مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه ثبت جهانی این اثر به رونق گردشگری و توسعه شهرستان کهگیلویه کمک می کند تاکید کرد: چند دوره مرمت سال های اخیر در این کاروانسرا انجام شده است.

کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت چه مسیری را برای جهانی شدن پیمود؟

مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: چندین دوره مرمت و واگذاری به بخش خصوصی از اقدام های انجام گرفته در کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت بوده که شرایط ثبت جهانی آن را فراهم کرده است.

سعید طالبی پور افزود: تاکنون ۳۵ حجره کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت برای ایجاد اشتغال و توسعه بهسازی شده است.

وی عنوان کرد:علاوه بر مرمت و بازسازی کاروانسرای بافت تاریخی مسجد مورک نیز مرمت و دو بنای تاریخی دیگر کاروانسرا برای توسعه به بخش خصوصی واگذار شد.

وی تاکید کرد: هم اینک نمازهای جماعت در مسجد مورک برپا می شود و مردم برنامه های مختلف مذهبی در آن برگزار می کنند و همچنین محوطه سازی جلو مسجد به عنوان یک پارک محله ای ساماندهی شده است.

کاروانسرای دهدشت از گذشته تا امروز

از آنجا که کشورمان ایران به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تجارتی شرقی به غربی یعنی چین تا دریای مدیترانه از دیرباز در ایجاد و ساخت راه های نظامی، تجارتی و ساختمان های وابسته به آن نقش بارزی ایفا می کرد و سالانه تعداد زیادی از مسافران به این سرزمین سفر می کردند، تعداد زیادی سازه با نام کاروانسرا در ایران احداث شده که کارکردشان خدمت رسانی به مسافران بود که یکی از این کاروانسراها در شهر تاریخی دهدشت مشهور به بلاد شاپور ساخته شده است.

کاروانسرای بلاد شاپور در ضلع غربی شهر و در کنار حمام کهیار، امامزاده ابراهیم (ع) و امامزاده جابر (ع) قرار دارد ، این سازه که در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است امروزه یکی از مهمترین مقاصد گردشگری تاریخی کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود..

این سازه تاریخی با آجرو سنگ احداث و دارای حیاط است و دیگر بخش ها در اطراف آن چیده شده اند، پلان کاروانسرای بلاد شاپور به صورت یک ساختمان چهار گوش است و ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان دور تا دور حیاط قرار گرفته است.

کاروانسرای بلاد شاپور به گونه ای ساخته شده که برخی از حجره به یکدیگر راه دارند و می توان در بین آن رفت و آمد کرد و در داخل ایوان‌ ها طاقچه‌ هایی برای گذاشتن اشیاء و نیز دودکش تعبیه شده است،کف حیاط با سنگ‌ های لاشه ‌ای بزرگ سنگ‌ فرش شده است و سطح آن را اندکی پایین تر از کف حجره ها ساخته اند و در حیاط چاه آبی به چشم می خورد که به نظر می رسد برای تامین آب مورد نیاز کاروانیان بوده است،برای دسترسی به پشت بام راه پله مارپیچ و باریکی در ضلع شمالی آن قرار دارد.

مرمت مجموعه بلاد شاپور

با توجه به اینکه کاروانسرای مذکور بخشی از مجموعه تاریخی بافت تاریخی دهدشت محسوب می شود دولت سیزدهم گام های خوبی برای کمک به مرمت این سازه برداشته است به طوری که این بنا از محلی برای جمع شدن معتادان تبدیل به نقطه برای سرمایه گذاری شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: با حمایت دولت سال گذشته تاکنون ۱۰۰ میلیارد ریال برای توسعه و بازسازی بافت تاریخی دهدشت (بلادشاپور) هزینه شده است.

طالبی پور تصریح کرد: این حجره های با سرمایه گذاری بخش خصوصی برای رونق اشتغال و درآمدزایی به متقاضیان ایجاد بازارچه صنایع دستی واگذار خواهد شد.

وی ادامه ساماندهی، احیا و مرمت بافت تاریخی دهدشت را یکی از برنامه های مهم دولت دانست و گفت: احیا و مرمت این بافت تاریخی علاوه بر درآمدزایی نقش مهمی در توسعه شهرستان کهگیلویه نیز خواهد داشت.

طالبی پور گفت: بافت تاریخی دهدشت دارای ظرفیت های زیادی در زمینه درآمدزایی و اشتغال است که در دولت سیزدهم روند احیا و مرمت آن شتاب گرفته است.

بافت تاریخی دهدشت در گذر زمان

بافت قدیمی بلاد شاپور با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگترین بافت های تاریخی کشور به شمار می آمد اما این بافت به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی مانده است براساس شواهد تاریخی موقعیت جغرافیایی این شهر به عنوان یکی از مراکز سکونت صفویان و تجارت با بنادر جنوبی ، نقش مهمی در اقتصاد و تجارت زمان خود داشته است.

وجود بیش از ۲هزار خانه، مسجد، حمام، کاروانسرا و بازار بزرگ در این بافت قدیمی نشان از اهمیت بالای آن دارد،در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت کاروانسرایی به‌جا مانده از عصر طلایی صفویه وجود دارد، این بنا دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‎ها بوده که دور تا دور حیاط بنا شده‎ اند.

چهار ایوان بزرگ در چهار گوشه آن به شکل متقارن وجود دارد که هر ایوان به سه یا چهار حجره راه دارد و این کاروانسرا محل بیتوته بازرگانان آن روزگار بوده است.

کهگیلویه و بویراحمد بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده است.

این استان با بیش از ۷۹۰ اثر منقول و غیر منقول ثبت شده در آثار ملی ظرفیت‌های خوبی برای ایجاد موزه دارد.

کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی مانند بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته می‌شد.

استان کهگیلویه و بویراحمد متشکل از هشت شهرستان ۱۷ شهر و یک هزار و ۷۰۰ روستای دارای سکنه با جمعیت ۷۲۰ هزار نفر در جنوب غربی کشور است.