- حیات وحش

لیست قرمز گونه های جانوری در معرض انقراض

 

بیش از 100 گونه جانوری در ایران در خطر انقراض و در لیست قرمز قرار دارند. این در حالی است که بر اساس آمارها طی 10 سال گذشته بیش از 220 آهو، یوز، خرس و پلنگ کشته و تلف شده اند. تجمیع آمار 10 ساله تلفات گونه کمیاب آهو در مناطق مختلف ایران طی 10 سال گذشته به 88 رأس می‌رسد.

گونه های نادر گاهی به دست شکارچیان، خطاهای انسانی و یا آسیب های دیگر و از روی ناآگاهی کشته می شوند در حالی که به دلیل کمبود اعتبارات تنها 10 درصد از برنامه های اجرایی برای محافظت از این گونه ها جامه عمل می پوشد.

در حال حاضر حدود 128 گونه جانوری و مهره دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که برخی وضع خوبی ندارند و «دوزیستان» بیشترین آسیب پذیری را در این حوزه دارند. خطر انقراض دامن رده‌ پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و پرندگان ایران را گرفته است و برخی گونه‌ها نظیر «یوز آسیایی» هم از بعد ملی و هم از نظر بین المللی در خطر انقراض شناخته شده‌اند.

در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد، از رده خزندگان گونه‌هایی مانند افعی شاخدار دم عنکبوتی و افعی دماوندی، 20گونه از رده دوزیستان شامل وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها، پنج گونه از خاویار ماهیان دریای خزر در رده ماهیان و پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند.

می‌توان گفت تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه‌ها بیشترین اثر را بر انقراض گونه‌ها دارد. با وجود این، گرچه بنا بر اعلام مسئولان برای این 128گونه جانوری در معرض خطر 19 برنامه عمل طراحی شده است اما پیشرفت این برنامه‌ها عمدتاً کمتر از ۱۰ درصد است چراکه مشکل اصلی در این راستا تأمین «اعتبار» است.

در این میان به شکل جزئی تر، آمارهای مربوط به حیات وحش هم چندان دلگرم کننده نیست و مطابق با آمارهای ارائه شده از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور طی نیم قرن اخیر 70 درصد گونه‌های برجسته حیات وحش از دست رفته است و بسیاری از گونه‌ها نظیر یوزپلنگ آسیایی در لبه پرتگاه انقراض قرار دارند. به نظر می‌رسد توجه به تنوع زیستی و حیات وحش در داخل کشور به‌تنهایی کارساز نخواهد بود و برای مدیریت شرایط بحرانی فعلی و جلوگیری از انقراض گونه‌های در معرض خطر بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی نیز حائز اهمیت است.

در کنار این مسئله، تغییر اقلیم و خشکسالی‌های طولانی مدت، تخریب و تبدیل زیستگاه‌ها، جاده‌سازی، معدن، دام مازاد بر ظرفیت، خطوط انتقال نیرو، زمین‌های کشاورزی‌ و دیم‌کاری‌ها که هر مکانی را با شخم زدن به زمین کشاورزی و دیمی تبدیل می‌کنند، شکار غیرمجاز و نبود آگاهی از جمله‌ تهدیدهایی است که گونه های نادر ایران با آن مواجه است.